Περὶ ἀναχωρήσεως• καὶ ὅτι δὲν πρέπει νὰ δειλιῶμεν καὶ νὰ φοβώμεθα, ἀλλὰ νὰ στηρίζωμεν τὴν καρδίαν εἰς τὴν πρὸς Θεὸν πεποίθησιν, καὶ νὰ ἔχωμεν θάῤῥος καὶ ἀδίστακτον πίστιν, ὡς ἔχοντες φρουρὸν καὶ φύλακα τὸν Θεόν. - Ασκητικά - Όσιος Ισαάκ ο Σύρος

Λόγος Γ'.
Περὶ ἀναχωρήσεως•
καὶ ὅτι δὲν πρέπει νὰ δειλιῶμεν καὶ νὰ φοβώμεθα, ἀλλὰ νὰ στηρίζωμεν τὴν καρδίαν εἰς τὴν πρὸς Θεὸν πεποίθησιν, καὶ νὰ ἔχωμεν θάῤῥος καὶ ἀδίστακτον πίστιν, ὡς ἔχοντες φρουρὸν καὶ φύλακα τὸν Θεόν.

ΟΤΑΝ ποτὲ εὑρεθῇς ἄξιος ν' ἀναχώρησῃς ἐκ τοῦ κόσμου καὶ νὰ ἡσυχάσῃς κατὰ μόνας, ἡ ὁποία ἡσυχία ἔχει ἐλαφρὰ τῆς ἐλευθερίας τὰ φορτία διὰ τὴν οὐράνιον βασιλείαν, μὴ σὲ ταράξῃ ποσῶς ὁ λογισμὸς τοῦ φόβου κατὰ τὴν συνήθειαν αὑτοῦ διὰ διαφόρων τρόπων τῆς μεταβολῆς τῶν λογισμῶν, ἀλλὰ μᾶλλον πίστευε, ὅτι ἔχεις φύλακα αὐτὸν τὸν Θεόν, ὅστις εἶναι μετὰ σοῦ, καὶ τὴν περὶ τούτου ἀκρίβειαν ἂς σὲ πληροφορήσῃ ἡ φρόνησίς σου, ὅτι σὺ μεθ' ὅλης τῆς κτίσεως ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ δεσπότου ἐστὲ δοῦλοι, ὅστις διὰ μόνου ἑνὸς νεύματος κινεῖ, καὶ σαλεύει, καὶ ἡμερόνει καὶ οἰκονομεῖ τὰ πάντα, καὶ οὐδεὶς δοῦλος δύναται νὰ βλάψῃ τινὰ ἐκ τῶν συνδούλων αὐτοῦ ἄνευ τῆς προσταγῆς ἐκείνου, ὅστις προνοεῖ καὶ κυβερνᾷ τὰ πάντα.

Ταῦτα ἀφοῦ συλλογισθῆς, εὐθὺς ἀνάστα καὶ λάβε θάῤῥος.
Ἐὰν δὲ ἐδόθη ἄδεια εἰς τίνα κτίσματα νὰ κακοποιήσωσι τινὰ δοῦλον τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τοῦτο δὲν συνέβη εἰς πᾶσαν περίστασιν καὶ εἰς πᾶν πράγμα•
καθότι οὔτε οἱ δαίμονες, οὔτε τὰ βλαπτικὰ θηρία, οὔτε οἱ κακοὶ ἄνθρωποι δύνανται νὰ πληρώσωσι τὸ ἑαυτῶν κακὸν θέλημα πρὸς ἀφανισμὸν καὶ ἀπώλειαν τοῦ ἄλλου, ὅταν δὲν θέλει ὁ κυβερνῶν τὰ πάντα Θεός•
ἀλλὰ καὶ ὅταν θέλῃ, δίδει καὶ ὅρια εἰς αὐτά, κατὰ πόσον πρέπει νὰ βλάψωσι•
διότι δὲν δίδει εἰς αὐτὰ τὴν ἐλευθερίαν νὰ κακοποιήσωσί τινα, ὅσον αὐτὰ θέλουσιν•
ἐπειδὴ ἐὰν ἐγίνετο τοῦτο, δὲν ἠδύνατο νὰ ζήσῃ εἰς τὸν κόσμον πᾶσα σάρξ•
διότι δὲν ἀφίνει ὁ Θεὸς τὰ κτίσματα αὑτοῦ, ἵνα πλησιάσῃ εἰς αὐτὰ ἡ ἐξουσία τῶν δαιμόνων καὶ τῶν κακῶν ἀνθρώπων, καὶ βλάψωσιν αὐτὰ κατὰ τὸ θέλημα αὐτῶν•
διὰ τοῦτο λέγε πάντοτε εἰς τὴν ψυχήν σου, ἐγὼ ἔχω φύλακα, ὅστις μὲ φυλάττει, καὶ δὲν δύναται κανὲν τῶν κτισμάτων νὰ φανῇ ἔμπροσθέν μου, ἐκτὸς μόνον ἐὰν ἐδόθη εἰς αὐτὸ ἄδεια ἄνωθεν.

Πίστευσον ἀδιστάκτως, ὅτι οὔτε εἰς τὰ ὄμματά σου δύνανται νὰ φανῶσιν, οὔτε εἰς τὰ ὦτά σου τολμῶσι νὰ δώσωσι κρότον διὰ τῶν ἑαυτῶν ἀπειλῶν•
καθότι ἐὰν εἶχον ἄδειαν ἄνωθεν, δὲν ὑπῆρχεν ἀνάγκη πλέον νὰ σὲ φοβήσωσι διὰ λόγου καὶ λόγων, ἀλλ' εὐθὺς ἤθελον ἐκπληρώσει τὸ ἔργον τῆς βλάβης κατὰ τὸ θέλημα αὐτῶν.

Καὶ πάλιν, λέγε καθ' ἑαυτόν, ὅτι ἐὰν ᾗναι θέλημα τοῦ δεσπότου μου νὰ ἐξουσιάσωσιν οἱ δαίμονες καὶ οἱ κακοὶ ἄνθρωποι τὸ πλάσμα αὑτοῦ, οὐδ' ἐγὼ ἀποφεύγω τοῦτο, ἄλλα δέχομαι αὐτὸ μετὰ μεγίστης μου εὐχαριστήσεως, ὡς εὐγνώμων τις δοῦλος, ὅστις δὲν θέλει νὰ καταργήσῃ τὸ θέλημα τοῦ κυρίου αὐτοῦ, καὶ οὕτω θέλεις πληρωθῇ ἀπὸ χαρὰν εἰς τοὺς πειρασμούς σου, γνωρίζων ἀκριβῶς, ὅτι σὲ κυβερνᾷ, καὶ διευθύνει τὰ κατ' ἐσὲ ἡ θεία πρόνοια.

Στήριξον λοιπὸν τὴν καρδίαν σου εἰς τὴν πρὸς τὸν Κύριον πεποίθησιν, καὶ μὴ φοβηθῇς, μήτε ἀπὸ νυκτερινοῦ φόβου, μήτε ἀπὸ τὰ βέλη τὰ πετώμενα τὴν ἡμέραν•
διότι λέγει, ὅτι ἡ πίστις τοῦ δικαίου, τὴν ὁποίαν ἔχει πρὸς τὸν Θεόν, ἡμερόνει τὰ ἄγρια θηρία καὶ κάμνει αὐτὰ ὡς πρόβατα.
Ἐὰν δὲ λέγῃς, ὅτι ἐγὼ δὲν εἶμαι δίκαιος, ὥστε νὰ ἔχω πεποίθησιν εἰς τὸν Θεὸν•
ἀλλὰ γνώριζε, ὅτι καὶ σὺ διὰ τὴν ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς ἐξῆλθες εἰς τὴν ἔρημον, ἥτις ὑπάρχει πλήρης θλίψεων, καὶ δι' αὐτὸ τοῦτο ὑπήκουσας εἰς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ•
λοιπὸν νομίζεις, ὅτι ματαίως κοπιάζεις, ὑποφέρων κόπους καὶ θλίψεις;
ὄχι, ὁ Θεὸς δὲν θέλει τὸν κόπον σου, ἀλλὰ σὺ προσφέρεις εἰς αὐτὸν ὡς θυσίαν ἀγάπης τὰς ἰδίας σου θλίψεις καὶ στενοχώριας.

Ταύτην τὴν διάκρισιν δεικνύουσι πάντες, ὅσοι ἀγαπῶσι τὸν Θεόν, στενοχωροῦντες καὶ θλίβοντες ἑαυτοὺς διὰ τὴν πρὸς αὐτὸν ἀγάπην•
διότι ὅσοι προθυμοποιοῦνται νὰ ζήσωσιν ἐν φόβῳ Θεοῦ, ὑποφέρουσι πᾶσαν θλίψιν, καὶ ὑπομένουσι πάντα διωγμὸν δι' αὐτόν, καὶ αὐτὸς κάμνει αὐτοὺς ἐξουσιαστᾶς τῶν ἑαυτοῦ κρυπτῶν θησαυρῶν.

Εἶπε δέ τις τῶν ἁγίων πατέρων•
ὑπῆρχε ποτέ τις ἀναχωρητής, γέρων τίμιος, πρὸς τὸν ὁποῖον, εὑρισκόμενος εἰς λύπην τῶν πειρασμῶν, ἀπῆλθον καὶ ἐγὼ ἅπαξ•
αὐτὸς δὲ ὁ μακάριος ἀσθενὴς ὢν ἐκεῖτο•
ἀφοῦ δὲ ἠσπάσθην αὐτόν, καὶ ἐκάθισα πλησίον αὐτοῦ, εἶπον πρὸς αὐτόν•
εὔχου, πάτερ, ὑπὲρ ἐμοῦ, διότι πολὺ θλίβομαι ἀπὸ τοὺς πειρασμοὺς τῶν δαιμόνων•
ἐκεῖνος δὲ ἀνοίξας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὑτοῦ, καὶ ἀτενίσας πρὸς ἐμέ, εἶπε•
τέκνον, σὺ εἰσέτι νέος ὑπάρχεις, καὶ ὁ Θεὸς δὲν ἀφίνει εἰς σὲ πειρασμούς•
καὶ ἐγὼ εἶπον•
ναί, καὶ νέος εἰμή, καὶ πειρασμοὺς ἔχω δυνατῶν ἀνθρώπων•
καὶ ἐκεῖνος πάλιν εἶπε, λοιπὸν ὁ Θεὸς θέλει νὰ σὲ σοφίσῃ•
ἐγὼ δὲ ἀπήντησα, καὶ πῶς θέλει νὰ μὲ σοφίσῃ, ἐνῷ καθημέραν κινδυνεύω τὸν ψυχικὸν θάνατον;
καὶ ἐκεῖνος, σιώπα, τέκνον, ὁ Θεὸς σὲ ἀγαπᾷ•
μέλλει ὁ Θεὸς νὰ σοὶ δώσῃ τὴν χάριν του.

Εἶπε δὲ πάλιν•
γνώριζε, τέκνον, ὅτι τριάκοντα χρόνους ἐπολέμησα μετὰ τῶν δαιμόνων, καί, παρελθόντος τοῦ εἰκοστοῦ ἔτους, δὲν ἐβοηθήθην ποσῶς ἀπὸ τοῦ Θεοῦ•
ὅποτε δὲ παρῆλθε τὸ εἰκοστὸν πέμπτον ἔτος, ἤρχισα νὰ εὑρίσκω μικράν τινα ἀνάπαυσιν•
καὶ προϊόντος τοῦ χρόνου, ηὔξανε καὶ ἡ ἀνάπαυσίς μου•
ἀφοῦ δὲ παρῆλθε τὸ εἰκοστὸν ἕβδομον, καὶ ἔφθασα τὸ εἰκοστὸν ὄγδοον ἔτος, ηὐξήνθη καὶ ἡ ἀνάπαυσίς μου περισσότερον•
παρερχομένου δὲ καὶ τοῦ τριακοστοῦ καὶ φθάνοντος ἤδη εἰς τὸ τέλος, τόσον ἠσθάνθην τὴν δύναμιν τῆς ἀναπαύσεως, ὥστε δὲν ἐγνώριζον εἰς πόσον μέτρον ἔφθασα.
Εἶπε δὲ προσέτι καὶ τὰ ἑξῆς•
ὅτι ὅταν ἐγερθῶ εἰς τὴν προσευχήν μου, μίαν μόνην δόξαν προφθάνω νὰ εἴπω•
ἐφεξῆς δὲ ἐὰν καὶ τρεῖς ἡμέρας σταθῶ, εὑρίσκομαι εἰς ἔκπληξιν μετὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ δὲν αἰσθάνομαι ποσῶς τὸν κόπον.
Ἰδοὺ λοιπὸν τὸ δι' ὑπομονῆς ἔργον τοῦ πολλοῦ καιροῦ ποίαν ἀνάπαυσιν προεξένησεν εἰς ἐμέ.

Ὑπῆρχέ τις τῶν ἁγίων πατέρων, ὅστις ἔτρωγε δὶς τῆς ἑβδομάδος•
καὶ ἔλεγεν εἰς ἐμέ, ὅτι καθ' ἣν ἡμέραν ἤθελον ὁμιλήσει μετά τινος, κατ' ἐκείνην τὴν ἡμέραν δὲν δύναμαι νὰ φυλάξω κατὰ τὴν συνήθειάν μου τὸν κανόνα τῆς νηστείας, ἀλλ' ἀναγκάζομαι νὰ καταλύω.

Ἐγὼ δὲ ὡς ἐκ τούτου ἐννόησα, ὅτι ἡ ἀρετὴ τῆς σιωπῆς ὄχι μόνον ὑψώνει τὸν νοῦν πρὸς τὸν Θεόν, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ φανερὰ ἔργα, τὰ ὁποῖα ἐκτελοῦνται διὰ τοῦ σώματος, προξενεῖ μεγάλην δύναμιν πρὸς ἐκτέλεσιν αὐτῶν•
φωτίζει δὲ καὶ τὸν νοῦν εἰς τὴν κρυπτὴν αὑτοῦ ἐργασίαν•
καὶ καθὼς εἶπον οἱ πατέρες, ὅτι ἡ φύλαξις τοῦ στόματος ἐξυπνίζει τὴν συνείδησιν πρὸς τὸν Θεόν, ἐάν τις σιωπᾷ ἐν γνώσει.

Οὗτος ὁ ἐν λόγῳ ἅγιος ἐσυνείθιζε πολὺ νὰ ἵσταται εἰς τὴν ἀγρυπνίαν τῆς νυκτός•
διότι ἔλεγεν, ὅτι καθ' ἣν νύκτα ἵσταμαι ἕως εἰς τὸ πρωὶ ἄγρυπνος, μετὰ τὴν ψαλμωδίαν ἀναπαύομαι•
ἀφοῦ δὲ ἐξυπνήσω ἀπὸ τὸν ὕπνον, αἰσθάνομαι ὅτι ἐκείνην τὴν ἡμέραν γίνομαι ὡς εἶς ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος δὲν εὑρίσκεται εἰς τοῦτον τὸν κόσμον, καὶ λογισμοὶ γήινοι δὲν ἔρχονται εἰς τὴν καρδίαν μου, οὐδὲ ἔχω χρείαν νὰ κάμω τοὺς διορισμένους κανόνας μου, ἀλλ' ὅλην ἐκείνην τὴν ἡμέραν εὑρίσκομαι εἰς ἔκπληξιν καὶ θεωρείαν.

Ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν, καθ' ἣν ἔμελλον νὰ φάγω, ἔλεγεν ὁ ῥηθεῖς πατήρ, ἀφοῦ παρῆλθον τέσσαρες ἡμέραι, καὶ δὲν ἔφαγον, πρὶν ἢ ἀκόμη φάγω, ἀνέστην νὰ ἐκτελέσω τὴν ἑσπερινήν μου προσευχήν, καὶ οὕτω νὰ γευθῶ•
ἐστάθην λοιπόν εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ κελλίου μου, ὅτε ὑπῆρχε πολὺς καύσων τοῦ ἡλίου•
καὶ ὡς ἤρχισα μόνον μίαν δόξαν, ἠσθάνθην τὴν νοερὰν μου ἐργασίαν, καὶ πάραυτα ἡρπάγην, χωρὶς νὰ γνωρίζω, ποὺ εὑρίσκομαι•
καὶ ἔμεινα οὕτως ὅλην τὴν νύκτα, ἕως ὅτου πάλιν ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος τὴν ἀκόλουθον ἡμέραν, καὶ κατέκαυσε τὸ πρόσωπόν μου, καὶ τότε ἐστράφη ὁ νοῦς μου πρὸς ἐμαυτόν, καὶ ἀμέσως ἐννόησα, ὅτι εἶναι ἡ ἀκόλουθος ἡμέρα, καὶ εὐχαρίστησα τὸν Θεόν, ὅτι ὑπερεκχύνει τὴν χάριν αὑτοῦ εἰς τὸν ἄνθρωπον, καὶ ἀξιοῖ τοὺς ἀκολουθοῦντας αὐτὸν τῆς μεγαλωσύνης αὑτοῦ•
λοιπὸν εἰς αὐτὸν μόνον πρέπει ἡ δόξα, καὶ ἡ μεγαλοπρέπεια εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἀμήν.