»»» Άγιος Ανδρέας Κρήτης
Άγιος Ανδρέας Κρήτης
Μέγας Κανών - Ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης
Ὁ Μέγας Κανών, ποὺ συνέθεσε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Ἱεροσολυμίτης, ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κι ἕνας ἀπ᾿ τοὺς πιὸ ἐξέχοντες ἐκπροσώπους τῆς ἐκκλησιαστικῆς ποιήσεώς μας, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ὑπέροχους καὶ περισσότερο γνωστοὺς ὕμνους στὸ ἐκκλησιαστικὸ πλήρωμα. Ψάλλεται τμηματικὰ τὶς τέσσερις πρῶτες ἡμέρες τῆς Καθαρῆς Ἑβδομάδας καὶ ὁλόκληρος τὴν Πέμπτη τῆς ε´ ἑβδομάδας τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἀποτελεῖ ἕνα ἐγερτήριο σάλπισμα ποὺ ἀποβλέπει στὸ νὰ φέρει τὸν ἄνθρωπο σὲ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς του καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσει μέσα ἀπὸ τὴ συντριβὴ καὶ τὴ μετάνοια κοντὰ στὸν Θεό.
Ὁ Μέγας Κανὼν εἶναι ὕμνος βαθιᾶς συντριβῆς καὶ συγκλονιστικῆς μετανοίας. Ὁ ἄνθρωπος, ποὺ αἰσθάνεται τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας· ποὺ γεύεται τὴν πικρία τῆς μακριὰ ἀπὸ τὸν Θεὸ ζωῆς· ποὺ κατανοεῖ τὶς τραγικὲς διαστάσεις τῆς ἀλλοτριώσεως τῆς ἀνθρώπινης φύσεως στὴν πτώση καὶ τὴν ἀποστασία της ἀπὸ τὸν Θεό, συντρίβεται. Κατανύσσεται. Ἀναστενάζει βαθιὰ καὶ ξεσπᾶ σὲ θρῆνο γοερό. Ἕναν θρῆνο ὅμως ποὺ σώζει, διότι ἀνοίγει τὸν δρόμο τῆς μετανοίας. Τὸν δρόμο ποὺ ἐπαναφέρει τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη κοντὰ στὸν Θεό, τὴν πηγὴ τῆς ἀληθινῆς ζωῆς καὶ τὸ πλήρωμα τῆς ἄρρητης χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης.
† ὁ Ν. Σ. Σ.
Μέγας Κανών
Ταίς ληστρικαίς εφόδοις, περιπεσούσα ψυχή μου, δεινώς τετραυμάτισαι, εξ οικείων πταισμάτων, παραδοθείσα ανοήτοις εχθροίς, αλλ' ως έχουσα καιρόν, εν κατανύξει βόησον.
Ελπίς απηλπισμένων, ζωή απεγνωσμένων, Σωτήρ ανάστησον, καί σώσόν με.
ᾨδὴ α´. Ἦχος πλ. β´. Ὁ Εἱρμός.
« Βοηθὸς καὶ σκεπαστὴς
» ἐγένετό μοι εἰς σωτηρίαν·
» οὗτός μου Θεός,
» καὶ δοξάσω αὐτόν·
» Θεὸς τοῦ Πατρός μου,
» καὶ ὑψώσω αὐτόν·
» ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.
Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν
τὰς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις;
ποίαν ἀπαρχὴν
ἐπιθήσω, Χριστέ,
τῇ νῦν θρηνῳδίᾳ;
ἀλλ᾿ ὡς εὔσπλαγχνός μοι δὸς
παραπτωμάτων ἄφεσιν.
Λόγος πανηγυρικὸς εἰς τὴν Γέννησιν τῆς Ὑπεραγίας ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας
Ἡγίασε τὸ σκήνωμα Αὐτοῦ ὁ Ὕψιστος. (Δαβίδ)
Προτιθέμενος ν’ ἀπαγγείλω τὸν προσήκοντα πανηγυρικὸν λόγον εἰς δόξαν καὶ τιμὴν τῶν Σεπτῶν Γενεθλίων τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ εἰς τὴν ὑμετέραν ἀγάπην ἀδελφοί, λέγω πρὸς ὑμᾶς ἐν προϊμοίῳ, ὅτι ἀρχὴ καὶ βάσις καὶ θεμέλιον ὅλων τῶν Χριστιανῶν ἑορτῶν εἶναι εἰς ἡμᾶς τοὺς ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς ἡ παροῦσα πανένδοξος καὶ πάνσεπτος ἑορτή καὶ πανήγυρις· ὅτι τουτέστιν εἶναι ἡ πρώτη ἑορτὴ μετὰ τὸν νόμον τὸν Ἰουδαϊκόν καὶ τὰς σκιάς καὶ τοὺς τύπους, διὰ τῆς ὁποίας ἑορτῆς ἔχομεν ἐλευθέραν πλέον τὴν εἴσοδον, ἤτοι εὐκόλως μυούμεθα καὶ κατανοοῦμεν ὅλα τὰ Ὑπερένδοξα μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ τὰ ἀφορῶντα τὴ χάριν καὶ τὴν ἀλήθειαν ἥτις ἐγένετο διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς βροντοφωνεῖ ἐν ἀρχῇ τοῦ κατ᾽ Αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὁ ὑψιπέτης τῆς θεολογίας Ἀετός, ὁ Υἱὸς τῆς Βροντῆς καὶ ἐπιστήθιος τοῦ Κυρίου μαϑητὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος· εἶναι δὲ αὐτὴ ἡ ἑορτὴ ὁμοῦ καὶ μέση καὶ τελευταία, ἀρχὴν μὲν ἔχουσα τὸ πέρας καὶ τὴν παῦσιν τοῦ νόμου ὅστις ἦτο παιδαγωγός καὶ διδάσκαλος ἡμῶν εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ ἵνα δι᾿ αὐτῆς τῆς πίστεως δικαιωθῶμεν, ὡς δογματίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μεσότητα δὲ τουτέστι εἶναι ἐν τῷ μέσῳ τοῦ νόμου καὶ τῆς χάριτος καθότι μεταξὺ αὐτῶν ὑπάρχει μεγίστη σχέσις καὶ συνάφεια καὶ ἁρμονία, τοῦ νόμου διηγοῦντος πρὸς τὴν χάριν, ἥτις δι᾽ αὐτοῦ ἐξηγεῖται καὶ σαφῶς κατανοεῖται, καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἐν γένει εἶναι τῆς ἀληθείας φανέρωσις εἰς τὸν κόσμον. Διότι τὸ τέλος καὶ ὁ σκοπὸς εἰς τὸν ὁποῖον ἀπέβλεπεν ὁ νόμος τοῦ Μωϋσέως εἶναι ὁ Χριστὸς οὐχὶ ἀπομακρύνων ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ γράμματος καὶ τῶν τύπων, ἀλλὰ μᾶλλον ὁδηγῶν καὶ φωτίζων καί εἰσάγων ἡμᾶς εἰς τὸ πνεῦμα δηλονότι εἰς τὴν οὐσίαν καὶ τὴν ἀλήθειαν.
Διότι τοῦτο εἶναι ἡ τελείωσις τοῦ νόμου, καθ᾽ ἣν Αὐτὸς ὁ νομοδότης ὁ Χριστὸς ἐκτελέσας ἅπαντα τὰ ὑπὸ τοῦ νόμου διατασσόμενα, ὡδήγησεν ἡμᾶς δι᾽ αὐτοῦ εἰς τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν οὐσίαν τῆς εἰς Αὐτὸν πίστεως εἰς τὴν ὁποίαν ἀπέβλεπεν ὁ νόμος, συγκεφαλαιώσας εἰς ἑαυτὸν τὰ σύμπαντα καὶ γενόμενος οὕτω τέλειος καὶ ἀκριβέστατος συμβιβαστὴς τοῦ νόμου καὶ τῆς χάριτος, τὸν μὲν νόμον προτυπώσας καὶ προϋποδείξας, τὴν δὲ χάριν καὶ τὴν οὐσίαν ἁρμονικῶς συνάψας καὶ ἑνώσας ἄνευ συγχύσεως καὶ συμφυρμοῦ τοῦ ἑνὸς πρὸς ἄλλο, ἅτινα εἶναι φύσει διακεκριμένα καὶ ἀσύγχυτα, καὶ οὕτω μετεβίβασεν ἡμᾶς ἀπὸ τῆς δουλείας τοῦ νόμου εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ, καθὼς λέγει ὁ θεῖος Παῦλος διὰ νὰ μὴ εἴμεθα πλέον δοῦλοι ἀλλὰ ἐλεύθεροι ἀπὸ τοὺς τύπους καὶ ἀπὸ τὰς σκιὰς τοῦ νόμου καὶ νὰ προαγόμεθα εἰς τὴν κατὰ Χριστὸν ἀρετὴν διὰ τῆς εἰς Αὐτὸν πίστεως καὶ ὑπακοῆς, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον ἀποτελεῖ τὴν ὑψίστην τῶν πρὸς ἡμᾶς εὐεργεσιῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅστις διὰ τοῦτο ἐφανερώθη καὶ κατῆλθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ εἰς τοῦτο ἀπέβλεπεν ἡ συγκατάβασις Αὐτοῦ ἵνα τέλειος ὢν Θεὸς γίνῃ καὶ ἀληθής καὶ τέλειος ἄνθρωπος, ὡς Θεάνθρωπος, πρὸς σωτηρίαν τῆς ἁμαρτωλῆς ἀνθρωπότητος.