Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος

54 .1 ἐρώτησις .

περὶ τῶν ἐκπιπτόντων ἀδελφῶν
ἢ σφαλλομένων ἐν τῷ καθήκοντι βίῳ,
τίς ἡ αἰτία τοῦ οὕτως ζῶντας ἁγνοὺς ἐν τῇ ἐρήμῳ,
τοὺς μὲν ἀπατηθῆναι τὴν φρένα,
τοὺς δὲ περιπαρῆναι τῇ ἀκολασίᾳ;

1. Πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι οἱ ἀρετὲς εἶναι δεμένες μεταξύ τους ἀποτελώντας μιὰ ἱερή ἁλυσίδα. Ἔτσι ἡ προσευχὴ ξεκινάει ἀπό τὴν ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη ἀπὸ τὴ χαρά. Ἡ χαρὰ ἀπὸ τὴν πραότητα. Ἡ πραότητα ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη. Ἡ ταπεινοφροσύνη ἀπὸ τὴ διακονία. Ἡ διακονία ἀπὸ τὴν ἐλπίδα. Ἡ ἐλπίδα ἀπὸ τὴν πίστη. Ἡ πίστη ἀπὸ τὴν ὑπακοή. Ἡ ὑπακοὴ ἀπὸ τὴν ἁπλότητα. Ἐπίσης καὶ οἱ κακίες εἶναι ἁλυσίδα μεταξύ τους: Τὸ μῖσος ἀπὸ τὸ θυμό. Ὁ θυμός ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. Ἡ ὑπερηφάνεια ἀπὸ τὴν κενοδοξία. Ἡ κενοδοξία ἀπὸ τὴν ἀπιστία. Ἡ ἀπιστία ἀπὸ τὴ σκληροκαρδία. Ἡ σκληροκαρδία ἀπὸ τὴν ἀμέλεια. Ἡ ἀμέλεια ἀπὸ τὴ χαύνωση. Ἡ χαύνωση ἀπὸ τὴν ὀλιγωρία. Ἡ ὀλιγωρία ἀπὸ τὴν ἀκηδία (=ἀφροντισιά). Ἡ ἀκηδία ἀπὸ τὴν ἀνυπομονησία. Καὶ τέλος ἡ ἀνυπομονησία ἀπὸ τὴ φιληδονία.

1. Μὲ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ καθένας μας κερδίζει τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς του. Χρειάζεται ὅμως νὰ συνεισφέρει καὶ τοὺς δικούς του κόπους. Ὅπως λέει καὶ ὁ ψαλμωδός «ἄν ὁ Κύριος δὲν οἰκοδομήσει τὸ σπίτι ἤ δὲν φυλάξει τὴν πόλη, μάταια ἀγρυπνοῦν οἱ φύλακες καὶ μάταια κοπιάζουν οἱ οἰκοδόμοι.

Ἰεζεκιὴλ ὁ μακάριος προφήτης ὀπτασίαν καὶ ὅρασιν ἔνθεον καὶ ἔνδοξον θεωρήσας διηγήσατο καὶ ἔγραψεν ὀπτασίαν μυστηρίων ἀλαλήτων γέμουσαν.

1. Οἱ ἅγιοι Μάρτυρες, ἀφοῦ ὑπέφεραν πολλὰ βασανιστήρια καὶ ἔδειξαν καρτερία μέχρι τὸ θάνατο, ἔγιναν ἄξιοι γιὰ τὰ στεφάνια καὶ τὴ δόξα. Καὶ ὅσο περισσότερα καὶ σκληρότερα ἦταν τὰ βάσανα ποὺ ὑπέφεραν, τόση περισσότερη δόξα καὶ παρρησία ἀπέκτησαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ οἱ ψυχὲς ποὺ παραδόθηκαν σὲ διάφορες θλίψεις (εἴτε ἐξ ἀνθρώπων, εἴτε ἐκ σωματικῶν ἀσθενειῶν), ἄν κάνουν μέχρι τέλους ὑπομονὴ καὶ δὲν γογγύσουν, θὰ ἀξιωθοῦν τὰ ἴδια στεφάνια καὶ τὴν ἴδια παρρησία μὲ τοὺς Μάρτυρες. Καὶ ὅλα αὐτὰ ὄχι μόνο στὸ μέλλον θὰ ἀπολαύσουν ἀπὸ τὸ Θεό, ἀλλὰ καὶ ἐδῶ θὰ ἀξιωθοῦν τὴν παρηγορία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!

1. Ἐκεῖνος ποὺ ζητάει καὶ χτυπάει τὴ θύρα καὶ ζητάει μέχρι τέλους, σύμφωνα μὲ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου, ἐπιτυγχάνει τὰ αἰτήματά του. Γιατὶ εἶναι ἀψευδὴς Ἐκεῖνος, ποὺ εἶπε• «Κάθε τι ποὺ θὰ μοῦ ζητήσετε στὴν προσευχὴ μὲ πίστη, θὰ τὸ λάβετε».

Οἱ ἀδελφοὶ ὀφείλουσιν ἐν ἀγάπῃ πολλῇ συνεῖναι ἀλλήλοις, εἴτε εὔχονται εἴτε ἀναγινώσκουσι τὰς γραφὰς εἴτε ἔργον τι ποιοῦσιν, ἵνα ἔχωσι τὸν θεμέλιον τῆς ἀγάπης πρὸς ἀλλήλους. Καὶ οὕτως δύναται εὐδοκία γενέσθαι εἰς ἐκείνας τὰς προαιρέσεις, καὶ οἱ εὐχόμενοι καὶ οἱ ἀναγινώσκοντες καὶ οἱ ἐργαζόμενοι πάντες δύνανται ἐν ἀκεραιότητι καὶ ἁπλότητι διάγοντες μετ' ἀλλήλων ὠφεληθῆναι.

Ἐάν τις ἐξελθὼν τῶν ἰδίων καὶ ἀποταξάμενος τῷ κόσμῳ τούτῳ καὶ τῆς τρυφῆς τοῦ κόσμου ἀπαλλαγεὶς καὶ κτημάτων καὶ πατρὸς καὶ μητρὸς ἕνεκεν τοῦ Κυρίου καὶ ἑαυτὸν σταυρώσας, ξένος καὶ πένης καὶ ἐνδεὴς γένηται, ἀντὶ δὲ τῆς ἀναπαύσεως τοῦ κόσμου ἀνάπαυσιν θεϊκὴν ἐν ἑαυτῷ μὴ εὕρῃ καὶ ἀντὶ τῆς προσκαίρου τρυφῆς τρυφῆς πνεύματος εἰς τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν μὴ αἴσθηται, καὶ ἀντὶ τῶν φθαρτῶν ἐνδυμάτων ἐνδύματα φ

Ἡ δόξα Μωσέως, ἣν εἶχεν ἐν τῷ προσώπῳ, τύπος ἦν τῆς ἀληθινῆς δόξης. Ὃν γὰρ τρόπον ἐκεῖ ἀτενίσαι εἰς τὸ πρόσωπον Μωσέως οὐκ ἴσχυον Ἰουδαῖοι, οὕτω νῦν ἐκείνην τὴν δόξαν τοῦ φωτὸς ἐν ταῖς ψυχαῖς δέχονται οἱ Χριστιανοί, καὶ τὸ σκότος μὴ φέρον τὴν αὐγὴν τοῦ φωτὸς ἐκτυφλούμενον φυγαδεύεται.

Ὁ τὸν μονήρη βίον ἐπιλεξάμενος πάντα τὰ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ στρεφόμενα πράγματα ἀλλότρια ἑαυτοῦ καὶ ξένα ἡγεῖσθαι ὀφείλει. Ὁ γὰρ ἐξ ἀληθείας μεταδιώκων τὸν σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ πάντα ἀρνησάμενος, ἔτι δὲ καὶ τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν, προσηλωμένον τὸν νοῦν εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἔχειν ὀφείλει, προτιμῶν δηλαδὴ τὸν Κύριον γονέων, ἀδελφῶν, γυναικός, τέκνων, συγγενείας, φίλων, ὑπαρχόντων.

Ὥσπερ ἀπὸ τοῦ πυρὸς ἅπτονται λύχνοι πολλοὶ καὶ λαμπάδες καιόμεναι, πᾶσαι δὲ αἱ λαμπάδες καὶ οἱ λύχνοι ἀπὸ μιᾶς φύσεως ἀνάπτονται καὶ φαίνουσιν, οὕτως καὶ οἱ Χριστιανοὶ ἀπὸ μιᾶς φύσεως ἀνάπτονται καὶ φαίνουσι, τοῦ πυρὸς τοῦ θείου, τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἔχουσι τὰς λαμπάδας καιομένας εἰς τὰς καρδίας αὐτῶν καὶ φαίνουσι κατενώπιον αὐτοῦ ἐν γῇ ὄντες, καθὼς καὶ αὐτός· λέγει γάρ· διὰ τοῦ

Τὸ τίμιον σκεῦος τῆς ψυχῆς ἐν πολλῇ βαθύτητι τυγχάνει, ὥς πού φησιν· «ἄβυσσον καὶ καρδίαν αὐτὸς ἐρευνᾷ». Ἐκτραπέντος γὰρ τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐντολῆς καὶ ὑπὸ ἀπόφασιν ὀργῆς γεγενημένου, λαβοῦσα αὐτὸν ὑποχείριον ἡ ἁμαρτία, καὶ αὐτὴ ὥσπερ ἄβυσσός τις πικρίας ἐν λεπτότητι καὶ βαθύτητι τυγχάνουσα, εἰσελθοῦσα ἔνδον, τὰς νομὰς τῆς ψυχῆς κατέσχεν ἕως τῶν βαθυτάτων αὐτῆς ταμείων.

Ὥσπερ βασιλεὺς γράψας ἐπιστολάς, οἷς βούλεται κωδικέλλους καὶ δωρεὰς ἰδίας χαρίσασθαι, σημαίνει πᾶσιν ὅτι ταχέως σπουδάσατε ἐλθεῖν πρός με, ἵνα λάβητε παρ' ἐμοῦ δωρεὰς βασιλικάς.

«Ἡ φιλία τοῦ κόσμου» κατὰ τὸ γεγραμμένον «ἔχθρα ἐστὶν εἰς Θεόν».

Ἐν τῇ σκιᾷ τοῦ νόμου τοῦ διὰ Μωσέως δοθέντος προσέταξεν ὁ Θεὸς ἐν τῷ σαββάτῳ ἕκαστον ἀναπαύεσθαι καὶ μηδὲν ποιεῖν. Τοῦτο δὲ τύπος ἦν καὶ σκιὰ τοῦ ἀληθινοῦ σαββάτου τοῦ διδομένου τῇ ψυχῇ ἀπὸ τοῦ Κυρίου.

∆εῖ ἡμᾶς μὴ κατὰ ἔθος σωματικὸν μήτε κραυγῆς ἔθει μήτε συνηθείᾳ σιωπῆς μήτε κλίσεως γονάτων προσεύχεσθαι, ἀλλὰ νηφαλέως τῷ νῷ προσέχοντας προσδοκᾶν τὸν Θεόν, πότε ἐπιστῇ καὶ ἐπισκέψεται διὰ πασῶν τῶν ἐξόδων τὴν ψυχὴν καὶ τῶν τρίβων αὐτῆς καὶ αἰσθητηρίων. Καὶ οὕτως ἡνίκα χρὴ σιωπᾶν καὶ ἡνίκα χρὴ βοᾶν καὶ ἐν κραυγῇ προσεύχεσθαι, μόνον ὁ νοῦς ἐρρωμένος ᾖ πρὸς τὸν Θεόν.

∆εῖ τὸν πιστεύοντα αἰτεῖν τὸν Θεόν, μεταλλαγῆναι τῆς προαιρέσεως αὐτοῦ μεταβολῇ καρδίας μεταβαλλομένης ἀπὸ πικρότητος εἰς γλυκασίαν, καὶ μνημονεύειν πῶς ὁ τυφλὸς ἰάθη, ἡ αἱμορροοῦσα ὁμοίως ἁψαμένη τοῦ κρασπέδου ἰάσεως ἔτυχε, λεόντων φύσις ἡμερώθη, πυρὸς φύσις ἐνεκρώθη, πηγὴ πικρὰ ἐγλυκάνθη. Ὅτι τὸ ἄκρως καλὸν ὁ Θεός ἐστι.

Ὥσπερ ὀργισθεὶς ὁ Θεός ποτε Ἰουδαίοις παρέδωκε τὴν Ἱερουσαλὴμ εἰς τὸ προφανὲς ἐχθροῖς, καὶ ἐκυρίευον αὐτῶν οἱ μισοῦντες αὐτούς, καὶ οὐκ ἦν ἔτι ἐκεῖ ἑορτὴ οὔτε προσφορά, οὕτω καὶ τῇ ψυχῇ ὀργισθεὶς διὰ τὴν παράβασιν τῆς ἐντολῆς παρέδωκεν αὐτὴν τοῖς ἐχθροῖς, δαίμοσί τε καὶ πάθεσι, καὶ οὕτω πλανήσαντες αὐτὴν τελείως ἠφάνισαν, καὶ οὐκέτι ἦν ἐκεῖ οὔτε ἑορτὴ οὔτε θυμίαμα οὔτε προσφορὰ δι' αὐτῆς τῷ Θεῷ

Μὴ ἁπλῶς τῇ νοερᾷ τῆς ψυχῆς οὐσίᾳ προσχῇς, ἀγαπητέ, τίμιόν τι σκεῦός ἐστιν ἡ ἀθάνατος ψυχή. Ἴδε πόσος ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, καὶ οὐκ εὐδόκησεν ἐν αὐτοῖς ὁ Θεός, εἰ μὴ μόνον εἰς σέ.

Ἐοίκασιν οἱ Χριστιανοὶ ἐμπόροις μέγιστα κέρδη ἐμπορευομένοις.

Ὅταν ἐξέλθῃ ἐκ τοῦ σώματος ψυχὴ ἀνθρώπου, μυστήριόν τι μέγα ἐκεῖ ἐπιτελεῖται. Ἐὰν γὰρ ᾖ ὑπεύθυνος ἐν ἁμαρτίαις, ἔρχονται χοροὶ δαιμόνων καὶ ἄγγελοι ἀριστεροί, καὶ δυνάμεις σκότους παραλαμβάνουσι τὴν ψυχὴν ἐκείνην καὶ κρατοῦσιν εἰς τὸ ἴδιον μέρος. Καὶ οὐκ ὀφείλει τις ἐπὶ τούτοις ξενίζεσθαι.

Εἴ τις γυμνός ἐστιν ἀπὸ τοῦ ἐνδύματος τοῦ θεϊκοῦ καὶ ἐπουρανίου, ὅπερ ἐστὶν ἡ τοῦ πνεύματος δύναμις (καθὼς εἴρηται· εἰ δέ τις πνεῦμα Χριστοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ), κλαιέτω καὶ παρακαλείτω τὸν Κύριον, ἵνα λάβῃ τὸ ἐξ οὐρανοῦ πνευματικὸν ἔνδυμα, ἵνα ἀμφιασθῇ τὴν ἀπὸ θείας ἐνεργείας γεγυμνωμένην ψυχήν, ὅτι πολλὴν αἰσχύνην ἀτιμίας παθῶν περιβέβληται ὁ μὴ ἐνδεδυμένος τὸ τοῦ Πνεύματο

Εἴ τις ἐν τῷ κόσμῳ πλούσιος σφόδρα τυγχάνει καὶ θησαυρὸν ἀπόκρυφον κέκτηται, ἐκ τοῦ θησαυροῦ καὶ πλούτου οὗπερ ἔχει πάντα ὅσα θέλει κτᾶται, καὶ οἷα βούλεται ἐν τῷ κόσμῳ ἐξαίρετα κτήματα εὐχερῶς ἐπισυνάγει τῷ θησαυρῷ, πεποιθὼς ὅτι δι' αὐτοῦ πᾶσαν κτῆσιν ἣν ἂν βούληται εὐκόλως κτᾶται.

Πᾶσαι αἱ νοεραὶ οὐσίαι, λέγω δὴ ἀγγέλων καὶ ψυχῶν καὶ δαιμόνων, ἀκέραιοι καὶ ἁπλούστατοι ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ ἐκτίσθησαν. Τὸ δέ τινας ἐξ αὐτῶν τραπῆναι εἰς τὸ κακὸν ἐκ τοῦ αὐτεξουσίου προσεγένετο αὐτοῖς· ἰδίῳ γὰρ θελήματι ἐξετράπησαν τοῦ προσήκοντος λογισμοῦ. Εἰ δέ φαμεν οὕτως ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ κτισθῆναι, ἄδικον κριτὴν λέγομεν τὸν Θεὸν πέμποντα εἰς πῦρ τὸν σατανᾶν.

Πάντα τὰ φαινόμενα ἔκτισεν ὁ Θεὸς καὶ ἔδωκε τοῖς ἀνθρώποις εἰς ἀνάπαυσιν καὶ τρυφήν, καὶ νόμον δικαιοσύνης ἔδωκεν αὐτοῖς. Ἀπὸ δὲ τῆς τοῦ Χριστοῦ παρουσίας ἄλλον καρπὸν ζητεῖ ὁ Θεὸς καὶ ἄλλην δικαιοσύνην, τὴν καθαρότητα τῆς καρδίας, συνείδησιν ἀγαθήν, λόγους χρηστούς, ἐνθυμήσεις σεμνὰς καὶ ἀγαθὰς καὶ πάντα τὰ τῶν ἁγίων κατορθώματα.

Τὸ πῦρ τὸ οὐράνιον τῆς θεότητος, ὅπερ δέχονται οἱ Χριστιανοὶ ἐντὸς αὐτῶν ἐν τῇ καρδίᾳ νῦν ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, τοῦτο αὐτὸ τὸ ἐντὸς τῆς καρδίας αὐτῶν διακονοῦν, ὅταν ἀναλυθῇ τὸ σῶμα, ἐξώτερον γίνεται καὶ πάλιν συμπήσσει τὰ μέλη καὶ ποιεῖ ἀνάστασιν τῶν λελυμένων μελῶν.

Ἡ τοῦ Θεοῦ πνευματικὴ τῆς χάριτος ἐνέργεια ἐν ψυχῇ γιγνομένη μετὰ πολλῆς μακροθυμίας καὶ σοφίας καὶ οἰκονομίας νοὸς μυστικῆς κατεργάζεται καὶ μετὰ πολλῆς ὑπομονῆς χρόνοις καὶ καιροῖς τοῦ ἀνθρώπου ἀγωνιζομένου.

Ὥσπερ ἐάν τις εἰσέλθῃ εἰς οἴκους βασιλικοὺς καὶ ἴδῃ τὰς ἐκεῖ ἱστορίας καὶ τὰ κάλλη, ἀλλαχοῦ θησαυροὺς ἀποκειμένους, καὶ ἀνακλιθῇ μετὰ τοῦ βασιλέως καὶ παρατεθῇ αὐτῷ ἐδέσματα καὶ πόματα ἡδύτατα καὶ ἀναπαῇ παντοίως εἰς τὰς θεωρίας καὶ τὰ κάλλη, μετὰ ταῦτα δὲ ἀποσπασθῇ ἐκεῖθεν καὶ εὑρεθῇ εἰς δυσώδεις τόπους ἀπαχθείς· ἢ ὥσπερ ἐὰν ᾖ τις ὡραία κόρη καὶ σοφωτέρα καὶ πλουσιωτέρα ὑπὲρ πάσας, λάβῃ

Ὁ τῶν χριστιανῶν κόσμος ἕτερός ἐστι, καὶ διαγωγὴ καὶ νοῦς καὶ λόγος καὶ πρᾶξις ἑτέρα τυγχάνει, καὶ ἡ τῶν ἀνθρώπων τοῦ κόσμου τούτου διαγωγὴ καὶ νοῦς καὶ λόγος καὶ πρᾶξις ἑτέρα. Ἄλλο τί εἰσιν ἐκεῖνοι καὶ ἄλλο τί εἰσιν οὗτοι, καὶ πολλὴ διάστασις μεταξὺ τούτων κἀκείνων.

Ἡ βασιλεία τοῦ σκότους, ὁ πονηρὸς ἄρχων, αἰχμαλωτεύσας τὸν ἄνθρωπον ἀπ' ἀρχῆς, οὕτω περιέθηκε καὶ ἐνέδυσε τὴν ψυχὴν ἐν τῇ ἐξουσίᾳ τοῦ σκότους.

1. Ὅπως οἱ ἄνθρωποι στὸν κόσμο μαζεύουν τὸν πλοῦτο ἀπὸ διάφορες ἐργασίες, τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ στὰ πνευματικά. Ἄλλοι μαζεύουν τὸν ἐπουράνιο πλοῦτο ἀπὸ διάφορα χαρίσματα, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ, ποὺ μᾶς δόθηκε. Ἄλλοι ἀπὸ διάφορες ἀσκήσεις καὶ διάφορες πνευματικὲς ἐργασίες, ποὺ γίνονται μόνο γιὰ τὸ Θεό.

1. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἡ κατοικία καὶ ἡ ἀνάπαυση τοῦ ἀγαθοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ἀγάπη, ἡ πραότητα καὶ ὅλες οἱ ἄλλες ἐντολές τοῦ Χριστοῦ μας. Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ φτάσει μέσω ὅλων αὐτῶν στὴν τελειότητα, ἄς κάνει σύντροφό του τὴν πρώτη ἀρετή, τὴν Προσευχή. Μὲ αὐτὴ ἀποκτᾶ ὅλες τὶς ἀρετὲς καὶ τὴ μητέρα τους, ποὺ εἶναι ἡ Ταπεινοφροσύνη. Γιατὶ ὁ ταπεινός δὲν πέφτει ποτέ.

1. Ἐκεῖνος ποὺ περιμένει νὰ λάβει ἀπὸ τὸ Θεὸ τὸ σπόρο τῆς Χάριτος, πρέπει πρῶτα νὰ καθαρίζει τὴ γῆ τῆς καρδιᾶς του, ὥστε νὰ πέσει ὁ σπόρος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιὰ νὰ δώσει πολλαπλάσιους καρπούς. Ἄν δὲν γίνει πρωτύτερα αὐτὸ καὶ δὲν καθαρίσει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ κάθε μολυσμὸ σαρκικὸ καὶ πνευματικό, εἶναι ἀκόμη σάρκα καὶ βρίσκεται μακριὰ ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωή.

1. Ἡ ψυχὴ ποὺ δὲν ἔχει τὴν ἀκρίβεια τοῦ τρόπου ζωῆς καὶ ποὺ δὲν δέχτηκε ἀκόμη τὴν αἴσθηση τοῦ ἁγιασμοῦ τῆς καρδιᾶς, ἄς πενθεῖ καὶ ἄς ζητεῖ θερμὰ ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ τῆς δοθεῖ αὐτὸ τὸ ἀγαθὸ καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κατὰ τὸ νόμο, ἐκεῖνοι ποὺ ἕπεσαν σὲ σωματικά ἁμαρτήματα, πρῶτα τιμωροῦνται ἀπὸ τὸν ἱερέα μὲ στέρηση τῆς Θείας Κοινωνίας.

1. Ἄς προσπαθήσουμε μὲ πόθο νὰ πιοῦμε τὸ πνευματικὸ καὶ θεϊκὸ κρασί καὶ νὰ μεθύσουμε μὲ νηφάλια μέθη, ὥστε, ὅπως ἐκεῖνοι ποὺ πίνουν πολὺ κρασί καὶ λένε ὕστερα πολλὰ λόγια, ἔτσι κι' ἐμεῖς, ἀφοῦ πιοῦμε χορταστικὰ ἀπὸ τὸ πνευματικὸ αὐτὸ κρασί, νὰ μιλᾶμε πολλὰ διηγούμενοι τὰ Θεία μυστήρια. «Καὶ τὸ ποτήριον σου μεθύσκον με ὡσεὶ κράτιστον» (ψαλμωδός).

1. Ἐκεῖνοι, ποὺ ἀξιώθηκαν νὰ γίνουν τέκνα Θεοῦ καὶ ἔχουν τὸν Χριστὸ μέσα τους, περιθάλπονται στα βάθη τῆς καρδιᾶς τους ἀπὸ τὴ Θεία Χάρη. Συμβαίνει δηλαδὴ καμμιά φορά οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, σὰν νὰ βρίσκονται σὲ βασιλικὸ δεῖπνο, νὰ εὐφραίνονται καὶ νὰ χαίρονται μὲ κάποια ἀνέκφραστη καὶ ἀνείπωτη ἀγαλλίαση.

1. Μερικοὶ ἐπαναπαύονται, ὅτι ἔχουν τόση Χάρη Θεοῦ μέσα τους, ὥστε νὰ μποροῦν νὰ συγκρατοῦν τὸν ἑαυτό τους καὶ νὰ μὴ τοὺς νικᾶ ἡ ἁμαρτία ποὺ κατοικεῖ μέσα τους. Κι' ἔτσι συμβαίνει, τώρα νὰ ἔχουν προσευχὴ νηφάλια καὶ ἀνάπαυση, ἔπειτα νὰ ἐνεργοῦνται ἀπὸ ἀκάθαρτους λογισμοὺς καὶ νὰ δελεάζονται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, ἐνῶ ἔχουν μέσα τους τὴ Θ. Χάρη.

1. Ἄν κάποιος δελεάζεται θεληματικὰ ἀπὸ κάτι ποὺ ἀγαπάει, ἀποκαλύπτεται ὅτι δὲν παρέδωσε ἀκόμη ὅλη τὴν ἀγάπη του στὸ Θεό. Λόγου χάρη, ἀγάπησε ἕνας, κτήματα ἤ χρήματα ἤ τὴν κοιλιοδουλεία ἤ νὰ χαρίζεται στὶς ἁμαρτωλές σαρκικὲς ἐπιθυμίες ἤ στ' ἀξιώματα καὶ τὶς τιμές τῶν ἀνθρώπων ἤ στὴν ὀργὴ καὶ μνησικακία καὶ λοιπὰ πάθη...

1. Δὲν εἶναι μικρός ὁ ἀγώνας ποὺ χρειάζεται γιὰ νὰ συντρίψουμε τὸ θάνατο. Λέει βέβαια ὁ Κύριος «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα σας», βρίσκεται ὅμως καὶ ὁ θάνατος μέσα μας, ποὺ μᾶς πολεμάει καὶ μᾶς αἰχμαλωτίζει. Ἄν νικήσουμε σ' αὐτὸν τὸν πόλεμο, θὰ φύγει κάθε πόνος, λύπη καὶ στεναγμὸς καὶ ἡ ἔρημος καρδιὰ θὰ γεμίσει πηγές ὑδάτων.

1. Ὅπως κάποιος, ποὺ θέλει νὰ βεβαιωθεῖ γιὰ τὴ σωφροσύνη τῆς γυναίκας του, πηγαίνει σ' αὐτήν νύχτα σὰν ξένος, καὶ ἄν δεῖ ὅτι τὸν διώχνει, χαίρεται ποὺ εἶναι ἀπλησίαστη καὶ τὴν ἐπιδοκιμάζει. Ἔτσι πρέπει κι' ἐμεῖς νὰ εἴμαστε ἐπιφυλακτικοὶ κατὰ τὶς ἐπισκέψεις τῶν νοερῶν δυνάμεων. Γιατί, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος, γνωρίζει ὁ σατανάς νὰ μετασχηματίζεται σὲ φωτεινὸ ἄγγελο γιὰ νὰ ἐξαπατήσει.

1. Ἐκεῖνος ποὺ καὶ στὴν προσευχὴ εἶναι ὀκνηρός, καὶ στὴν διακονία τῶν ἀδελφῶν νωθρὸς καὶ ἀμελής, ὀνομάζεται ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο άργὸς καὶ κρίνεται άνάξιος καὶ γι' αὐτὸ τὸ ψωμί του. «Ὁ ἀργὸς» εἶπε «οὔτε νὰ τρώει». Καὶ ἀλλοῦ• «Τοὺς ἀργοὺς τοὺς μισεῖ καὶ ὁ Θεὸς»• καὶ «Ὁ ἀργὸς οὔτε πιστός μπορεῖ νὰ εἶναι».

1. Ὁ θεῖος Ἀπόστολος διδάσκει νὰ προσευχόμαστε ἀδιαλείπτως καὶ νὰ ἐπιμένουμε στὴν προσευχή. Ὁ Κύριος ἐπίσης μ' ἐκεῖνο ποὺ εἶπε• «Πόσο περισσότερο ὁ Θεὸς θ' ἀποδώσει τὸ δίκαιο σ' ἐκείνους ποὺ Τὸν παρακαλοῦν νύχτα—μέρα;». Καὶ μὲ τό: «Ἀγρυπνεῖτε καὶ προσεύχεσθε». Πρέπει λοιπὸν πάντοτε νὰ προσευχόμαστε καὶ νὰ μὴ ραθυμοῦμε.

1. «Ἡ ἀγάπη ὅλα τὰ δέχεται, ὅλα τὰ ὑπομένει• ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ξεπέφτει», λέει ὁ Ἀπόστολος. Ἡ τέλεια ἀγάπη δὲν ὑπόκειται οὔτε σέ πτώση, οὔτε σέ πάθος, ἀλλὰ εἶναι τέτοια, ὥστε καὶ οἱ γλώσσες τῶν Ἀγγέλων καὶ ἡ προφητεία καὶ ὅλη ἡ γνώση καὶ τὰ χαρίσματα τῶν ἰαμάτων εἶναι μηδέν, ὅταν συγκριθοῦν μ' ἐκείνη.