Άγιο Πνεύμα

17.τ Κατήχησις ἑπτακαιδεκάτη φωτιζομένων, ἐν Ἱεροσολύμοις σχεδιασθεῖσα. τῶν περὶ ἁγίου πνεύματος τὰ λοιπά. καὶ ἀνάγνωσις ἐκ τῆς πρὸς Κορινθίους πρώτης· ᾧ μὲν γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος σοφίας, καὶ τὰ ἑξῆς.

Ὁ Παράκλητος
Ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ χάρη χρειάζεται γιά νά μιλήσουμε γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἀλλά καί πάλι δέν θά µπορέσουµε νά ποῦμε ἐκεῖνα πού ταιριάζουν. Ὑπάρχει µάλιστα καί κάποιος κίνδυνος. Καί ὁ κίνδυνος αὐτός φαίνεται μεγάλος, ἄν κρίνουμε ἀπό τά λόγια τοῦ Κυρίου: «Ὅποιος μιλήσει προσβλητικά κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος, αὐτόν ὁ Θεός δέν θά τόν συγχωρήσει οὔτε στόν παρόντα οὔτε στόν μέλλοντα αἰώνα» ^{(Ματθ. 12:32)}.

Ὑπάρχει λοιπόν ὁ φόβος καμιά φορά, εἴτε ἀπό ἄγνοια εἴτε ἀπό νομιζόµενη εὐλάβεια, νά ποῦμε κάτι πού δέν ἁρμόζει, καί νά καταδικαστοῦμε αἰώνια! Γι’ αὐτό ἄς ἀναφέρουμε ἐκεῖνα πού τό ἴδιο τό Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς ἀποκάλυψε μιλώντας στίς θεῖες Γραφές, κι ἄς ἀρκεστοῦμε σ’ αὐτά.

Ἕνα καί μοναδικό εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὁ Παράκλητος. Καί ὅπως ἕνας εἶναι ὁ Θεός Πατέρας καί δέν ὑπάρχει δεύτερος, καί ὅπως ἕνας εἶναι ὁ µονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἀδελφό δέν ἔχει, ἔτσι ἕνα εἶναι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Δέν ὑπάρχει δεύτερο ἰσότιμο πνεῦμα. Εἶναι κάτι τό θεϊκό καί ἀνεξιχνίαστο. Εἶναι ζωντανό, λογικό, πάντοτε καί πανταχοῦ παρόν μαζί µέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό. Δέν εἶναι µιά ἐνέργεια ἤ µιά ἀναπνοή ἤ µιά ὁμιλία ἀπό τά χείλη τοῦ Πατρός ἤ τοῦ Υἱοῦ, πού σκορπίζεται στόν ἀέρα, ἀλλά ἕνα πρόσωπο µέ ἰδιαίτερη ὑπόσταση, µιά ξεχωριστή ὕπαρξη. Αὐτό τό ἴδιο λαλεῖ καί ἐνεργεῖ καί οἰκονομεῖ καί ἁγιάζει. Αὐτό φωτίζει τίς ψυχές τῶν δικαίων, Αὐτό καί τούς Προφῆτες καί τούς Ἀποστόλους.

Διψά η ψυχή μου τον Κύριο και με δάκρυα Τον ζητώ. Πως να μη Σε ζητώ; Συ με ζήτησες πρώτος και μου έδωσες να γευθώ την γλυκύτητα του Αγίου Πνεύματος, και η ψυχή μου Σε αγάπησε έως τέλους.

Βλέπεις, Κύριε, τη λύπη και τα δάκρυά μου... Αν δεν με προσείλκυες με την αγάπη Σου, δεν θα Σε ζητούσα όπως Σε ζητώ. Αλλά το Πνεύμα Σου το Άγιο μου έδωσε το χάρισμα να Σε γνωρίσω και χαίρεται η ψυχή μου, γιατί Συ είσαι ο Θεός μου και ο Κύριος μου και Σε διψώ μέχρι δακρύων.

^{Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Ἡσυχαστοῦ}

Ἡ διδασκαλία τοῦ παπποῦ μας Ἰωσήφ καὶ τοῦ Γέ­ροντος μας Ἐφραίμ, ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς διδασκα­λίας τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Ἡ πείρα τοῦ Γέροντος μας Ἐφραὶμ εἰς τὴν νοεράν προσευχήν, ὅπως μᾶς τὴν παρέδωσεν, ἀποτελεῖ συνέχεια ὅλης τῆς νηπτικῆς ἀσκητικῆς παραδόσεως.

Λέγει ὁ Γέροντας Ἐφραίμ: «Ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τὸ κέντρον τῶν ὑπὲρ φύσιν, τῶν κατὰ φύσιν καὶ τῶν παρὰ φύσιν κινήσεων. Τὰ πάντα ξεκινοῦν ἀπὸ τὴν καρδίαν. Ἐὰν ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου καθαρισθῆ, τότε βλέπομεν τὸν Θεόν. Ὁ Θεὸς εἶναι ἀθεώρητος· ὁ Θεὸς εἶναι Πνεῦμα. Δύναται ὅμως νὰ βασιλεύση εἰς τὴν καρδίαν τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν γίνη αὐτὴ καθαρόν δοχεῖον.

Διὰ νὰ γίνη δεκτικὸν δοχεῖον ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου, πρέπει νὰ γίνη καθαρή. Δηλαδή, νὰ γίνη καθαρὴ ἀπὸ ἀκάθαρτους λογισμούς. Διὰ νὰ καθαρισθῆ ὅμως ἡ καρδιά, πρέπει νὰ μπῆ εἰς αὐτήν κάποιο φάρμακον. Τὸ φάρμακον αὐτό εἶναι ἡ νοερὰ προσευχή. Ὅπου πηγαίνει ὁ βασιλεύς, διώκονται οἱ ἐχθροί· καὶ ὅταν μπῆ εἰς τὴν καρδιὰ ὁ Χριστός, τὸ ὄνομά Του τὸ Ἅγιον, φυγαδεύονται τῶν δαιμόνων οἱ φάλαγγες. Ὅταν ἐνθρονισθῆ μέσα καλά-καλὰ ὁ Χριστός, τότε ὑπακούουν τὰ πάντα.

τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσοῦ κ. Ἀθανασίου

Τῇ Β΄ Κυριακή τῶν νηστειῶν γιορτάζουμε τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης. Ἔζησε σέ μία ἐποχή μέ πολλές ἰδεολογικές συγχύσεις. Ξεκίνησε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, μεγάλωσε στά ἀνάκτορα κοντά στόν αὐτοκράτορα, σπούδασε φιλοσοφία καί ἔμαθε καλά τήν ἔξωθεν σοφία, ἀλλά ἐπειδή ἦταν παιδί εὐλαβοῦς οἰκογένειας καί ἐπειδή ἀγαποῦσε τόν Θεό δέν ἤθελε νά παραμείνει μέσα στά ἀνάκτορα, παρά τίς πολλές πιέσεις, καί ἀσπάσθηκε τόν ἀσκητικό βίο καί τή μοναχική ὁδό.

Ὁ βαπτιζόμενος εἰς Τριάδα βαπτίζεται εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα·
οὔτε εἰς ἀρχὰς, οὔτε εἰς δυνάμεις, οὔτε εἰς τὰ ἑξῆς ἐν κτίσμασι.
∆ῆλον οὖν αὐτῷ ἔστω, ὅτι ἡ Τριὰς ὑπὲρ τὴν κτίσιν ἐστί·
καὶ μηδὲν τῆς Τριάδος εἰς κτίσιν κατάγειν ἐπιχειρείτω.

Μεμνήσθω δὲ καὶ τοῦ Κυρίου, Πνεῦμα ἅγιον ἐμφυσήσαντος, καὶ δείξαντος διὰ τῆς ἐμφυσήσεως,
ὅτι τὸ Πνεῦμα τῆς θεϊκῆς οὐσίας ἐστὶ, καὶ οὐ τῆς κτιστῆς φύσεως.

Λογιζέσθω δὲ καὶ τὴν ἀποστολικὴν ἐξήγησιν περὶ Τριάδος, ἐν ᾗ μίαν ἐνέργειαν ὁρῶμεν Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος·
ὡς οὐκ ὄντος κτιστοῦ καὶ ποιητοῦ τὴν φύσιν οὔτε τοῦ Υἱοῦ οὔτε τοῦ Πνεύματος.
Ὅτι μὴ τῆς ἑαυτοῦ κτίσεως ὁ Θεὸς ἐπιδεῖται πρὸς τὸ τὴν ἰδίαν ἐνέργειαν ἀποδιδόναι.

1. Ἐκεῖνος ποὺ ζητάει καὶ χτυπάει τὴ θύρα καὶ ζητάει μέχρι τέλους, σύμφωνα μὲ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου, ἐπιτυγχάνει τὰ αἰτήματά του. Γιατὶ εἶναι ἀψευδὴς Ἐκεῖνος, ποὺ εἶπε• «Κάθε τι ποὺ θὰ μοῦ ζητήσετε στὴν προσευχὴ μὲ πίστη, θὰ τὸ λάβετε».

β'. Πότε καὶ ποιοὶ ἀποκτοῦν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.

Τί λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:

«Γιατί λένε μερικοί, δέν γίνονται σήμερα θαύματα; (τήν ἀπάντηση μου νά τήν ἀκούσετε μέ πολλή προσοχή. Γιατί τό ἐρώτημα αὐτό τό ἀκούω ἀπό πολλούς. Καί τακτικά. Ἀδιάκοπα. Πάντοτε).

Γιατί τότε, ὅσοι ἐλάμβαναν τό βάπτισμα, ἄρχιζαν καί μιλοῦσαν ξένες γλῶσσες, καί τώρα αὐτό δέν γίνεται πιά;

Οἷς ἐνυπάρχει ὁ θεῖος νόμος οὐκ ἐν μέλανι καὶ γράμμασιν ἐγγεγραμμένος, ἀλλ' ἐν καρδίαις σαρκίναις ἐμπεφυτευμένος, οὗτοι τοὺς τῆς διανοίας ὀφθαλμοὺς φωτισθέντες καὶ ἀεὶ ὀρεγόμενοι οὐ τῆς αἰσθητῆς καὶ βλεπομένης ἐλπίδος, ἀλλὰ τῆς ἀοράτου καὶ νοητῆς, περιγίνεσθαι τῶν τοῦ πονηροῦ σκανδάλων ἰσχύουσιν, οὐκ ἀφ' ἑαυτῶν, ἀλλ' ἐκ τῆς ἀηττήτου δυνάμεως.

Ἡ τοῦ Θεοῦ πνευματικὴ τῆς χάριτος ἐνέργεια ἐν ψυχῇ γιγνομένη μετὰ πολλῆς μακροθυμίας καὶ σοφίας καὶ οἰκονομίας νοὸς μυστικῆς κατεργάζεται καὶ μετὰ πολλῆς ὑπομονῆς χρόνοις καὶ καιροῖς τοῦ ἀνθρώπου ἀγωνιζομένου.

Ὁ τῶν χριστιανῶν κόσμος ἕτερός ἐστι, καὶ διαγωγὴ καὶ νοῦς καὶ λόγος καὶ πρᾶξις ἑτέρα τυγχάνει, καὶ ἡ τῶν ἀνθρώπων τοῦ κόσμου τούτου διαγωγὴ καὶ νοῦς καὶ λόγος καὶ πρᾶξις ἑτέρα. Ἄλλο τί εἰσιν ἐκεῖνοι καὶ ἄλλο τί εἰσιν οὗτοι, καὶ πολλὴ διάστασις μεταξὺ τούτων κἀκείνων.

1. Ὅπως ἡ ἐνέργεια τῶν παθῶν, τοῦ σκότους καὶ τῆς ἁμαρτίας, θὰ κατοικήσει σὲ ἄνθρωπο ποὺ εἶναι γεμάτος ἀπὸ σαρκικὸ φρόνημα, ἔτσι καὶ ἡ ἐνέργεια τοῦ φωτεινοῦ πνεύματος θὰ κατοικήσει μέσα στὸν ἄνθρωπο ποὺ ἁγιάσθηκε. Ὁ νόμος τῆς Παλ. Διαθήκης ἦταν ἀδύνατο νὰ ἐφαρμοσθεῖ ἐξ αἰτίας τῆς ἀνθρώπινης ἀδυναμίας.

1. Νὰ ξέρεις ὅτι τὰ σχετικά μὲ τὴ Χάρη ἔχουν ὥς ἑξῆς: Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι ἡ τελειότητα ἔχει (12) δώδεκα σκαλοπάτια. Συμβαίνει λοιπὸν νὰ φτάσει κάποιος καὶ σ' αὐτὸ τὸ μέτρο. Ἀλλὰ πάλιν ὑποχωρεῖ ἡ Χάρη καὶ κατεβαίνει ἕνα σκαλοπάτι, σταματώντας στὸ ἐνδέκατο. Τώρα καὶ ν' ἀκούει καὶ νὰ μιλάει καὶ νὰ φροντίζει γιὰ κάτι μπορεῖ.

1. Ὅπως ὁ πλεονέκτης, κι' ἄν μαζέψει ἀναρίθμητα χρήματα, δὲν χορταίνει, ἀλλὰ μεγαλώνει ἡ ἐπιθυμία του γιὰ περισσότερα. Ἤ ὅπως ἐκεῖνος ποὺ ἀπομακρύνεται ἀπὸ ἕνα ποτάμι μὲ γλυκύτατο νερὸ πρίν ξεδιψάσει νοιώθει μεγαλύτερη δίψα. Ἔτσι καὶ στὸν καθένα μας ἡ γεύση τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει κορεσμὸ ἤ τέλος. Ἀλλὰ ὅσο πλουτίζει κανεὶς μ' αὐτὸν τὸν πλοῦτο, τόσο νομίζει τὸν ἑαυτό του φτωχό.

1. Ὅπως κάποιος, ποὺ θέλει νὰ βεβαιωθεῖ γιὰ τὴ σωφροσύνη τῆς γυναίκας του, πηγαίνει σ' αὐτήν νύχτα σὰν ξένος, καὶ ἄν δεῖ ὅτι τὸν διώχνει, χαίρεται ποὺ εἶναι ἀπλησίαστη καὶ τὴν ἐπιδοκιμάζει. Ἔτσι πρέπει κι' ἐμεῖς νὰ εἴμαστε ἐπιφυλακτικοὶ κατὰ τὶς ἐπισκέψεις τῶν νοερῶν δυνάμεων. Γιατί, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος, γνωρίζει ὁ σατανάς νὰ μετασχηματίζεται σὲ φωτεινὸ ἄγγελο γιὰ νὰ ἐξαπατήσει.

Ὧν μέν οὖν ἔδει καί αὐτῷ τῷ τῶν εὐσεβούντων καταλόγῳ πρός διασάφησίν τε καί βεβαίωσιν τοῦ ὀρθοῦ φρονήματος καί δι᾿ ὧν ἐν βραχεῖ τό δυσσεβές ἅπαν τῶν ἐνισταμένων ἀναφαίνεται Λατίνων, πρότερον εἰς δύναμιν διεξελθόντες, ἅ δέ αὐτοί προτείνουσι καθ᾿ ἡμῶν τε καί τῆς εὐσεβείας, καί δι᾿ ὧν ἰσχυρίζονται μηδέν καινοτομεῖν, ἀλλά τοῖς αὐτοῦ Χριστοῦ θείοις λόγοις συνῳδά φρονεῖν καί λέγειν καί τοῖς κατά Χρισ

Ἂν καὶ μυστηριακὰ δὲν μποροῦμε νὰ δεχθοῦμε τὸν Κύριό μας περισσότερο ἀπὸ μία φορὰ τὴν ἡμέρα, ὅμως πνευματικὰ καὶ νοερὰ μποροῦμε νὰ τὸν δεχώμαστε κάθε ὥρα καὶ κάθε στιγὴ διὰ μέσου της ἐργασίας ὅλων τῶν ἀρετῶν καὶ τῶν ἐντολῶν καὶ ἰδιαιτέρως μὲ τὴν θεία προσευχὴ καὶ μάλιστα τὴν νοερά ⁽¹⁾.