Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ παρεξηγημένα θέματα τῆς πίστεώς μας εἶναι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν.

Πράγματι, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ὑποτίμησαν τὸ ἀνθρώπινο σῶμα, θεωρώντάς το ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ἔως σήμερα, καὶ εἰς τοὺς αἰώνας, ὡς κάτι τὸ ἐνοχλητικό, παράτερο καὶ βδελυκτό. Ἄρα ἀποκλείεται αὐτὸ τὸ «ξεδιάντροπο» ἀνθρώπινο σῶμα νὰ κληρονομήσει τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Κάποιοι ἄλλοι δέ, τὸ ὑπερτίμησαν καὶ τὸ εἰδωλοποίησαν μέσα ἀπὸ τὴν λατρεία τῆς ἁμαρτίας καὶ στὴν πραγματικότητα τὸ ὑποτίμησαν.

Ἀκόμη ὅμως καὶ μέσα στὶς περισσότερες ἀντιλήψεις τῶν σημερινῶν εὐλαβῶν Ὁρθοδόξων καὶ μή, Χριστιανῶν, ὑπάρχει ἡ ἰδέα περὶ ἐξαερώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Θεωροῦμε τὴν αἰώνιο ζωὴ ὡς κάτι ἀφηρημένο, νεφελῶδες, καὶ μυθικό, ἐκεῖ ὅπου τὸ σῶμα καὶ γενικὰ ὁ ἄνθρωπος θὰ ἐξελιχθεῖ σὲ κάτι τὸ φαντασιῶδες. Θὰ γίνει ἁπλὰ ἕνα ἄυλο πνεῦμα, ὅπως τὸ φαντασματάκι τῶν Ghostbusters (Γκοστ Μπάστερς.)

Πάντοτε μὲν χαίρειν πάρεστιν ἐν τῇ καθ' ἡμᾶς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίᾳ, πολλῷ δὲ μᾶλλον ἐν τῇ παρούσῃ τῆς ἡμέρας ἑορτῇ μυριοφώτῳ λαμπαδουχίᾳ, ὅτε καὶ αὐτὸς ὁ τῆς δικαιοσύνης ἥλιος Χριστὸς ἐκ τῶν ταφιαίων νυμφικῶν θαλάμων ἀνατείλας τῇ ἀναστάσει πρὸ πάντων τὸ τῶν γ

Ψυχή, μὴ κατάπιπτε, μηδὲ θλίβου·
μὴ προσλογίζου σεαυτὴν ἐν πλήθει ἁμαρτίας·
μὴ ἐπισπῶ τὸ πῦρ πρὸς σεαυτήν·
μὴ λέγε ὅτι ἀπέρριψέ με ὁ Κύριος ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ,
οὐ γὰρ μὴ ἀρέσει τῷ Θεῷ ὁ λόγος οὗτος,
καθότι αὐτὸς βοᾷ πρὸς σὲ λέγων·
λαός μου, τί ἐποίησά σοι ἢ τί ἐλύπησά σε
ἢ τί παρηνώχλησα;
Μὴ ὁ πεσὼν οὐκ ἀνίσταται;
Ἢ ὁ ἀποστρέφων οὐκ ἐπιστρέφει;
Ἀκούεις, ψυχή, τὴν τοῦ Κυρίου ἀγαθότητα;
Μὴ γὰρ ὑπὸ χεῖρα ἄρχοντος
ἢ στρατηγοῦ ἐπράθης ὡς κατάδικος;
Μὴ θλίβου, ὅτι ἐσπάνισάς σου τὸν πλοῦτον·
μὴ αἰσχύνῃ ἐπιστρέψαι,
ἀλλὰ μᾶλλον εἰπέ,
ὅτι ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου.
Ἀνάστα, ἐλθέ.
Ὑποδέχεταί σε·
οὐκ ὀνειδίζει σε·
μᾶλλον καὶ χαίρεται ἐπὶ τῇ ἐπιστροφῇ σου.

Ζευγμένος εἰς τὸν ζυγὸ τοῦ χρόνου καὶ τοῦ χώρου ὁ ἄνθρωπος, σύρει τὴν οἰκουμένη.

Ποῦ;
Εἰς ποίους βαραθρώδεις βράχους θὰ τὴν ὁδηγήσει, εἰς ποία παγερὰ ὕψη πέραν τοῦ τόπου καὶ τοῦ χώρου;

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅλαι αἱ φυλαί, ὅλοι οἱ λαοί, ὅλαι αἱ γενεαί, εἶναι, ἐξ’ ἴσου, ζευγμένοι εἰς αὐτὸν τὸν διπλοῦν ζυγόν.

Καὶ νυχθημερὸν τὸν σύρουν βαρύν, ὠθούμενοι ἀπὸ κάποιαν ἀκατανίκητον δύναμιν.
Σύρουν καὶ σκοντάπτουν, καὶ πάλιν σύρουν καὶ πάλιν σκοντάπτουν, πίπτουν καὶ χάνονται.

Ἡ πλάνη πάντα αὐτοκαταστρέφεται καί, παρόλο ποὺ δὲν τὸ θέλει, στηρίζει σὲ ὅλα τὴν ἀλήθεια.

Πρόσεξε: Ἔπρεπε ν᾿ ἀποδειχθεῖ ὅτι ὁ Χριστὸς πέθανε καὶ τάφηκε καὶ ἀναστήθηκε.

Ἔ, λοιπὸν ὅλα αὐτὰ τὰ κατοχυρώνουν οἱ ἴδιοι οἱ ἐχθροί!

Ἐφ᾿ ὄσoν ἔφραξαν μὲ τὸν βράχο καὶ σφράγισαν καὶ φρούρησαν τὸν τάφο, δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ γίνει καμία κλοπή.

Ἀφοῦ ὅμως δὲν ἔγινε κλοπὴ καὶ ἐν τούτοις ὁ τάφος βρέθηκε ἄδειος, εἶναι ὁλοφάνερο καὶ ἀναντίρρητο ὅτι ἀναστήθηκε. Εἶδες πὼς καὶ μὴ θέλοντας στηρίζουν τὴν ἀλήθεια;

Ἀλλὰ καὶ πότε θὰ Τὸν ἔκλεβαν οἱ μαθηταί; Τὸ Σάββατο;

Μὰ ἀφοῦ δὲν ἐπιτρεπόταν ἀπὸ τὸν νόμο νὰ κυκλοφορήσουν. Κι ἂν ὑποθέσουμε ὅτι θὰ παραβίαζαν τὸν νόμο τοῦ Θεοῦ, πῶς θὰ τολμοῦσαν αὐτοὶ οἱ τόσο δειλοὶ νὰ βγοῦν ἔξω ἀπ᾿ τὸ σπίτι;

Δεῦτε λάβετε φῶς ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτὸς καὶ δοξάσατε Χριστὸν τὸν ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν.

Άγιοι Ισίδωροι, Λυκαβηττός, Αθήνα

^{ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΥΣΣΗΣ
ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Ο ΛΟΓΟΣ Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΑ}

Εἰσαγωγή - Περίληψη

Ὁ λόγος αὐτὸς γράφτηκε τὸ φθινόπωρο τοῦ 379 μ.Χ., ὅταν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἐπισκέφθηκε τὴν ἀδελφή του Ὁσία Μακρίνα στὸν Πόντο, γιὰ νὰ παρηγορηθεῖ γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ τους Μεγάλου Βασιλείου. Ἡ Μακρίνα ἦταν ἄρρωστη, λίγο πρὶν τὸ τέλος της, ἀλλὰ εἶχε μαζὶ του ἕναν ἐνδιαφέροντα διάλογο ποὺ ἔδωσε ἀφορμὴ νὰ γραφτεῖ ὁ παρὼν λόγος. Τὰ κυριώτερα σημεῖα του εἶναι τὰ ἑξῆς:

Ὁ θάνατος εἶναι ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα· ὅταν τὸ σῶμα ἐγκαταλειφθεῖ ἀπὸ τὴν ψυχή, τότε ἀποσυντίθεται στὰ στοιχεῖα ποὺ πρὶν τὸ ἀποτελοῦσαν. Καθένα στοιχεῖο τοῦ σώματος ἐπιστρέφει στὸ φυσικό του στοιχεῖο, ἔτσι ὥστε κανένα ἐπιμέρους στοιχεῖο δὲν καταστρέφεται πλήρως ἢ δὲν ἐπιστρέφει στὴν ἀνυπαρξία, καὶ τὸ σῶμα παραμένει μέσα στὰ ὅρια αὐτοῦ τοῦ κόσμου (στὸ νερό, τὸν ἀέρα, τὸ χῶμα καὶ τὸ πῦρ). Αὐτὸ εἶναι ἡ φθορά, δηλαδὴ ἀποσύνθεση καὶ ὄχι καταστροφὴ ἢ μετάπτωση σὲ κατάσταση ἀνυπαρξίας.

Ἡ ψυχὴ δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἀποσύνθεση, γιατὶ εἶναι ἁπλὴ καὶ ἀσύνθετη καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ διασπαστεῖ. Ἡ ψυχὴ εἶναι ἀθάνατη καὶ ἐκτείνεται στὴν αἰωνιότητα. Τὸ μόνο ποὺ ἀλλάζει σ᾿ αὐτὴν κατὰ τὸ θάνατο εἶναι ὁ τρόπος ὑπάρξεώς της. Ἀκόμη καὶ τότε ἡ σχέση της μὲ τὸ φθειρόμενο σῶμα δὲν διακόπτεται, καὶ ἡ ψυχὴ θὰ μπορέσει νὰ βρεῖ ὅλα τὰ στοιχεῖα του λόγω τῆς γνωστικῆς της δυνάμεως. Οὔτε ὁ χῶρος (ἀπόσταση) οὔτε ὁ χρόνος ἐμποδίζει τὴν ψυχὴ νὰ βρεῖ τὰ στοιχεῖα τοῦ σώματος κατὰ τὴν ἀνάσταση.

Αὐτὸ ποὺ περιμένει τοὺς ἀνθρώπους μετὰ θάνατον εἶναι ἡ κάθαρση, ἡ ἀνανέωση καὶ ἀποκατάσταση τοῦ σώματος καὶ ἡ ἀνάσταση ὅλων. Ὁ Δημιουργὸς δὲν θέλει νὰ μείνουμε ἁπλὰ ἔμβρυα. Ὁ τελικὸς σκοπὸς τῆς φύσεώς μας δὲν εἶναι ἡ κατάσταση τῆς νηπιακῆς ἡλικίας οὔτε οἱ ἐπόμενες ἡλικίες οὔτε ἀκόμη ἡ καταστροφὴ τοῦ σώματος ποὺ ἔρχεται μὲ τὸ θάνατο. Ὅλα αὐτὰ εἶναι μέρος τῆς ὁδοῦ ποὺ διανύουμε. Τὸ ἔσχατο τέρμα αὐτῆς τῆς κινήσεως εἶναι ἡ ἀποκατάστασή μας στὴν ἀρχέγονη κατάστασή μας. Ἡ ψυχὴ κατὰ τὴν ἀνάσταση θὰ ἐπιστρέψει στὸ σῶμα. Οἱ δίκαιες ψυχὲς θὰ δοξασθοῦν, ἀλλὰ οἱ ἁμαρτωλὲς θὰ τιμωρηθοῦν. Ἡ καθαρὴ ψυχὴ θ᾿ ἀπολαύσει τὴ θέα τοῦ Θεοῦ.

Στὴν ἐποχή μας ἀξίζει νὰ μελετηθεῖ ἰδιαίτερα ὁ λόγος, διότι θέτει τὸ θέμα τοῦ θανάτου, τὴ φθορὰ καὶ τὴν ἀνάσταση τοῦ σώματος, τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς. Ἡ ὅλη διαπραγμάτευση τοῦ θέματος ὁδηγεῖ τὸν ἀναγνώστη σὲ πρακτικὰ συμπεράσματα, ποὺ ἔχουν ἀντίκτυπο στὴν προσαρμογὴ τῆς καθημερινῆς του ζωῆς στὴν προοπτική της αἰώνιας ζωῆς, δηλαδὴ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

^{Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου}

Ο κόπος της νηστείας και η χαρά της αναστάσεως

Αδελφοί και πατέρες, ήδη πέρασε το Πάσχα, αυτή η χαρμόσυνη ημέρα, η αιτία κάθε χαράς και ευθυμίας. Η ανάσταση του χριστού, καθώς τη γιορτάζουμε κάθε χρόνο, ή μάλλον καθώς συντελείται καθημερινά και αδιάλειπτα μέσα σ’ αυτούς που τη βιώνουν μυστικά, γέμισε τις καρδιές μας με ανέκφραστη χαρά και αγαλλίαση, δίνοντας συγχρόνως τέλος και στον κόπο της πάνσεπτης νηστείας, ή καλύτερα χαρίζοντας στις ψυχές μας την τελείωση και παρηγοριά μαζί· γι’ αυτό και όπως βλέπετε, προσκάλεσε όλους από κοινού τους πιστούς σε ανάπαυση από αυτόν τον αγώνα και σε ευχαριστία. Ας ευχαριστήσουμε λοιπόν τον Κύριο, διότι εκείνος μας αξίωσε να διαπλεύσουμε το πέλαγος της νηστείας και να φθάσουμε με χαρά στο λιμάνι της αναστάσεώς του. Ας τον ευχαριστήσουμε όλοι, και όσοι διατρέξαμε το στάδιο της νηστείας σωστά και πρόθυμα, με μεγάλο ζήλο και πνευματικούς αγώνες, αλλά και όσοι υστερήσαμε σ’ αυτά από αμέλεια και αδύναμη προαίρεση. Γιατί αυτός είναι εκείνος που και τους επιμελείς πλουσιοπάροχα στεφανώνει και ανταμείβει επάξια για τα έργα τους, και τους ασθενέστερους πάλι συγχωρεί ως ελεήμων και φιλάνθρωπος. Διότι βλέπει περισσότερο τις ψυχικές μας διαθέσεις και την προαίρεσή μας παρά τους σωματικούς κόπους που καταβάλλουμε όταν γυμνάζουμε τον εαυτό μας στην αρετή, είτε επιτείνοντας την άσκηση από ζήλο ψυχής είτε από αδυναμία σώματος μετριάζοντάς την συγκριτικά με την άσκηση των δυνατών. Ανάλογα λοιπόν με τη διάθεσή μας απονέμει στον καθένα τα βραβεία και τα χαρίσματα του Πνεύματος· και μπορεί κάποιον απ’ όσους έδειξαν ζήλο να τον χαριτώσει και να τον δοξάσει ή να τον αφήσει ακόμη στα χαμηλά, καθώς θα χρειάζεται πιο επίπονο αγώνα για την κάθαρση του από την αμαρτία.

^{Ιωσήφ ο από Αριμαθείας — Ο Νικόδημος — Ο Κήπος και το Μνημείον — Αι Μυροφόροι γυναίκες — Η σφράγισις του Τάφου και η Κουστωδία — «Τη Μια των Σαββάτων, όρθρου βαθέος.» — Αι Μυροφόροι παρά τον Τάφον — Ο Τάφος κενός — Πέτρος και Ιωάννης — Πρώτη εμφάνισις εις Μαρίαν την Μαγδαληνήν — Εμφάνισις εις τας Γυναίκας — Ο μύθος των Ιουδαίων — Εμφάνισις εις τον Πέτρον — Εις Εμμ}

Κύριε, εὐλόγησον.

Ὁ τῆς δικαιοσύνης τριήμερος Ἥλιος ἀνέτειλε σήμερον, καὶ πᾶσαν τὴν κτίσιν ἐφώτισεν·
ὁ τριήμερος καὶ προαιώνιος Χριστὸς ὁ βότρυς ἐβλάστησε, καὶ τὴν οἰκουμένην εὐφροσύνης ἐπλήρωσε.
Τὸν ἀνέσπερον ὄρθρον ἴδωμεν, πρὸ ὄρθρου ἐγείρωμεν σήμερον, καὶ φωτὸς χαρᾶς ἐπληρώθημεν.
Πύλαι ᾅδου ὑπὸ Χριστοῦ ἠνοίχθησαν, καὶ νεκροὶ ὡς ἐξ ὕπνου ἀνέστησαν.
Ἀνέστη Χριστὸς ἡ τῶν πεσόντων ἀνάστασις, καὶ τὸν Ἀδὰμ συνήγειρεν·
ἀνέστη Χριστὸς ἡ πάντων ἀνάστασις, καὶ τὴν Εὔαν τῆς κατάρας ἀπήλλαξεν·
ἀνέστη Χριστὸς ἡ ἀνάστασις, καὶ τὸν πρὶν ἄκοσμον, καὶ τὰ κοσμήσας ἐφαίδρυνεν·
ἐξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνῶν Κύριος, καὶ τοὺς ἐχθροὺς αὐτοῦ πάντας πατάξας κατῄσχυνεν.
Ἀνέστη, καὶ χαρὰν πάσῃ τῇ κτίσει ἐδωρήσατο·
ἀνέστη, καὶ τὸ τοῦ ᾅδου δεσμωτήριον ἐκενώθη·
ἀνέστη, καὶ τὴν φθορὰν τῆς φύσεως εἰς ἀφθαρσίαν μετήγαγεν·
ἀνέστη Χριστὸς, καὶ τὸν Ἀδὰμ εἰς τὸ ἀρχαῖον ἀξίωμα τῆς ἀθανασίας κατέστησεν.
Ἥτις ἐν Χριστῷ καινὴ κτίσις τῇ ἀναστάσει ἀνακαινίζηται·
ἥτις ἐν Χριστῷ καινὸς κόσμος, κοσμηθῶμεν οἱ ἄκοσμοι·
ἥτις ἐν Χριστῷ Ἐκκλησία, καινὸς οὐρανὸς σήμερον·
οὐρανὸς τοῦ ὁρωμένου οὐρανοῦ ὡραιότερος.
Οὐ γὰρ ἥλιον περίκειται καθημερινὸν δύνοντα,
Ἥλιον δ' ὃν ἐπὶ σταυροῦ αἰδεσθεὶς ἔδυσεν ὁ δοῦλος οὗτος ἥλιος,
Ἥλιον, περὶ οὗ φησιν ὁ προφήτης,
Ἀνατελεῖ τοῖς φοβουμένοις τὸν Ἰησοῦν Ἥλιος δικαιοσύνης,
Ἥλιον, ὃν ἡ Ἐκκλησία ἀειλαμπῆ περιβέβληται, δι' ὅν φησιν ἡ Γραφή·
Ἥλιος ἐξῆλθεν εἰς γῆν, καὶ Λωτὸν, εἰς τύπον τοῦ νόμου, εἰσῆλθεν εἰς Σιγὼρ,
ὅπερ σμικρότης ἑρμηνεύεται.