Προσευχή

Ἔτσι ἄρχισα νὰ ἐρευνῶ τὴν καρδιά μου σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τοῦ Συμεὼν τοῦ νέου Θεολόγου. Μὲ κλειστὰ τὰ μάτια μου προσήλωνα τὴν σκέψι μου καὶ τὴν φαντασία μου ἐπάνω εἰς τὴν καρδιά μου. Προσπάθησα νὰ τὴν ἀπεικονίσω καὶ νὰ ἀκούσω τὰ κτυπήματά της εἰς τὸ ἀριστερὸ μέρος τοῦ στήθους μου. Ἄρχισα νὰ τὸ πράττω αὐτὸ κάμποσες φορὲς τὴν ἡμέρα, γιὰ μισὴ ὥρα κάθε φορά, καὶ στὴν ἀρχὴ δὲν αἰσθάνθηκα παρὰ μόνον μίαν αἴσθησι σκοταδιοῦ. Ὅμως σιγά -σιγά, γιὰ πολὺ λίγο χρονικὸ διάστημα κάθε φορά, μποροῦσα νὰ ἀπεικονίζω τὴν καρδιά μου καὶ νὰ παρακολουθῶ τὶς κινήσεις της.

αʹ. Εἰπὼν περὶ τῶν κακῶν τῶν τὴν πόλιν καταληψομένων, καὶ τῶν πειρασμῶν τῶν ἀποστολικῶν, καὶ ὅτι ἀχείρωτοι μενοῦσι, καὶ πᾶσαν διαδραμοῦνται τὴν οἰκουμένην, λέγει πάλιν τὰς Ἰουδαϊκὰς συμφορὰς, δεικνὺς ὅτι ὅταν ὦσιν οὗτοι λαμπροὶ, τὴν οἰκουμένην διδάξαντες ἅπασαν, τότε ἐκεῖνοι ἐν συμφοραῖς.
Καὶ ὅρα πῶς διηγεῖται τὸν πόλεμον, διὰ τῶν δοκούντων εἶναι μικρῶν παριστῶν αὐτοῦ τὸ ἀφόρητον.
Τότε γὰρ, φησὶν, οἱ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ,
φευγέτωσαν εἰς τὰ ὄρη.
Τότε, πότε;
Ὅταν ταῦτα γένηται, ὅταν τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως στῇ ἐν τόπῳ ἁγίῳ.
Ὅθεν μοι δοκεῖ τὰ στρατόπεδα λέγειν.
Φεύγετε τοίνυν τότε, φησίν·
οὐδεμία γὰρ λοιπὸν ἐλπὶς σωτηρίας ὑμῖν.

Ἀντιμετώπιση

Για τήν ἀντιμετώπιση κάθε πειρασμοῦ καί κάθε δαιμονικῆς ἐπιθέσεως ἄς χρησιμοποιοῦμε τήν προσευχή, καταφεύγοντας στήν προστασία τοῦ Θεοῦ. Πολύ δυνατή καί ἀποτελεσματική εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη ἐπίκληση: «Ὁ Θεός εἰς τήν βοήθειάν μου πρόσχες· Κύριε, εἰς τό βοηθῆσαί μοι σπεῦσον» (Ψαλμ. 69:2). Αὐτή ἡ σύντομη προσευχή εἶναι ἕνα ἀπόρθητο τεῖχος. Στή μάχη μέ τούς ἀόρατους ἐχθρούς μας ἄς χρησιμοποιοῦμε καί τά πνευματικά ὅπλα, τά ὁποῖα μᾶς προτείνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: τήν πίστη σάν ἀσπίδα, τήν ἀγάπη σάν θώρακα, τήν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας σάν περικεφαλαία καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ σάν ξῖφος (βλ. Ἐφ. 6:16-17. Α' Θεσ. 5:8). Ἐπίσης, ἄς μελετᾶμε συνεχῶς τίς Ἅγιες Γραφές· ἄς ταπεινώνουμε μέ τήν ἄσκηση τό σῶμα, κάνοντας μέ προθυμία ἀγρυπνίες καί νηστεῖες, ὥστε ὁ λογισμός μας νά περιφρονεῖ τά γήινα καί νά ἀσχολεῖται μέ τά οὐράνια.

Η κοίμησις του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστή 15 Αυγ 1959

Η αρετή έχει κόπον διά να την απόκτηση κανείς. Αλλά όταν την απόκτηση και την ευωδίαν της δεν μπορεί να συγκράτηση. Το Ορθόδοξον ασκητικόν Πνεύμα μπορεί να αναμόρφωση τον κόσμον και να ανάπλαση τον άνθρωπον που σήμερα έχασε τον δρόμον του, τον προορισμόν του και υποφέρη πολύ.

_{In the name of the Father, and of the Son,
and of the Holy Spirit. Amen.}

O Lord Eternal and Creator of all things,
Who of Thine inscrutable goodness
called me to this life;
Who bestowed on me the grace of Baptism
and the Seal of the Holy Spirit;
Who imbued me with the desire to seek Thee,
the one true God;

Hear my prayer.
I have no life,
no light,
no joy or wisdom,
no strength except in Thee, O God.

Because of my unrighteousness,
I dare not raise my eyes to Thee.

But Thou said to Thy disciples,
"Whatsoever you shall ask in prayer believing,
you shall receive." and
"Whatsoever you shall ask in my name,
that will I do."

ΕΥΧΗ ΜΥΣΤΙΚΗ : Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Συμεών εὐχή μυστική, δι᾿ ἧς ἐπικαλεῖται τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ὁ αὐτό προορῶν.

Ἐλθέ τό φῶς τό ἀληθινόν, ἐλθέ ἡ αἰώνιος ζωή, ἐλθέ τό ἀποκεκρυμμένον μυστήριον, ἐλθέ ὁ ἀκατονόμαστος θησαυρός, ἐλθέ τό ἀνεκφώνητον πρᾶγμα, ἐλθέ τό ἀκατανόητον πρόσωπον, ἐλθέ ἡ ἀΐδιος ἀγαλλίασις, ἐλθέ τό ἀνέσπερον φῶς, ἐλθέ πάντων τῶν μελλόντων σωθῆναι ἡ ἀληθινή προσδοκία, ἐλθέ τῶν κειμένων ἡ ἔγερσις, ἐλθέ τῶν νεκρῶν ἡ ἀνάστασις, ἐλθέ ὁ δυνατός, ὁ πάντα ἀεί ποιῶν καί μεταποιῶν καί ἀλλοιῶν μόνῳ τῷ βούλεσθαι!

^{Γέροντος Πορφυρίου, Βίος καί λόγοι, σελ. 274-275}

Ν' ἀγαπήσουμε τόν Χριστό. Τότε ἀπό μέσα μας θά βγαίνει μέ λαχτάρα, μέ θέρμη, μέ θεῖο ἔρωτα τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, θά φωνάζουμε τό ὄνομά Του μυστικά, ἀλάλητα. Νά στεκόμαστε ἀπέναντι στόν Θεό μέ λατρεία, ταπεινά, πάνω στά χνάρια τοῦ Χριστοῦ. Νά μᾶς ἐλευθερώσει ὁ Χριστός ἀπό κάθε πτυχή τοῦ παλαιοῦ μας ἀνθρώπου. Νά παρακαλοῦμε νά μᾶς ἔλθουν δάκρυα πρίν τήν προσευχή.

Ἡ παρούσα ζωὴ μᾶς δόθηκε μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ δοξάζουμε τὸ Θεό, νὰ εὐεργετοῦμε τὸν πλησίον καὶ νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, βαδίζοντας τὴ «στενὴ» καὶ «τεθλιμμένη» ὁδὸ ποὺ μᾶς ὑποδεικνύει τὸ Εὐαγγέλιο ^{(Ματθ. 7:14)}.

^{Ὁ λέγων αὐτήν τὴν Εὐχήν κάθε ἑσπέρας, μετὰ κατανύξεως, ἐὰν ἐπέλθη ἐπ' αὐτὸν ἡ φοβερά ὥρα τοῦ θανάτου ἐν τῇ νυκτί ταύτη, λυτροῦται τῆς κολάσεως, ἐλέει Θεοῦ.}

Εὔσπλαγχνε καὶ πολυέλεε Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεός μου, ὁ ἐλθὼν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλούς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ, ἐλέησόν με πρὸ τῆς ἐμῆς τελευτῆς.

Οἶδα γὰρ ὅτι φρικτὸν καὶ φοβερὸν ἀναμένει με δικαστήριον ἐνώπιον πάσης τῆς κτίσεως, ὅτε καὶ τῶν ἐναγῶν καὶ παμβεβήλων μου πράξεων ἁπασῶν φανέρωσις γίνεται· ἀσύγγνωστα γὰρ ὡς ἀληθῶς καὶ ἀνάξια ὑπάρχουσι συγχωρήσεως, ὡς ὑπερβαίνοντα τῷ πλήθει ψάμμον θαλάσσιον.

Διὰ τοῦτο καὶ οὐ τολμῶ τὴν αἴτησιν τῆς ἀφέσεως τούτων ποιήσασθαι, Δέσποτα, ὅτι πλεῖον πάντων ἀνθρώπων εἰς Σέ ἐπλημμέλησα.

Ὅτι ὑπὲρ τὸν ἄσωτον ἀσώτως ἐβίωσα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν μυρία τάλαντα χρεωφειλέτης Σου γέγονα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Τελώνην κακῶς ἐτελώνησα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Ληστήν ἐμαυτόν ἐθανάτωσα,
ὅτι ὑπὲρ τὴν Πόρνην ἐγώ ὁ φιλόπορνος ἔπραξα,
ὅτι ὑπὲρ τοὺς Νινευΐτας ἀμετανόητα ἐπλημμέλησα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Μανασσῆν «ὑπερῆραν τὴν κεφαλήν μου αἱ ἀνομίαι μου καὶ ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐβαρύνθησαν ἐπ' ἐμέ καὶ ἐταλαιπώρησα καὶ κατεκάμφθην ἕως τέλους»·
ὅτι τὸ Πνεῦμα Σου τὸ ἅγιον ἐλύπησα,
ὅτι τῶν ἐντολῶν Σου παρήκουσα,
ὅτι τὸν πλοῦτόν Σου διεσκόρπισα,
ὅτι τὴν χάριν Σου ἐβεβήλωσα,
ὅτι τὸν ἀρραβῶνα, ὅν μοι δέδωκας, ἐν ἀνομίαις ἀνήλωσα,
ὅτι τὸ τίμιον κατ' εἰκόνα Σου, τὴν ψυχήν μου, ἐμόλυνα,
ὅτι τὸν χρόνον, ὅν μοι δέδωκας εἰς μετάνοιαν,
μετὰ τῶν ἐχθρῶν Σου ἐβίωσα,
ὅτι οὐδεμίαν ἐντολήν Σου ἐφύλαξα,
ὅτι τὸν χιτῶνά μου κατερρύπωσα, ὅν με ἐνέδυσας,
ὅτι τοῦ ὀρθοῦ λόγου τὴν λαμπάδα ἀπέσβεσα,
ὅτι τὸ πρόσωπόν μου, ὅ ἐφαίδρυνας,
ἐν ἁμαρτίαις ἠχρείωσα,
ὅτι τοὺς ὀφθαλμούς μου, οὕς ἐφώτισας,
ἑκουσίως ἐτύφλωσα,
ὅτι τὰ χείλη μου, ἅπερ πολλάκις τοῖς θείοις Σου μυστηρίοις ἡγίασας, αἰσχύναις ἐμόλυνα.

Καί οἶδα ὅτι πάντως τῷ φοβερῷ Σου βήματι παραστήσομαι ὡς κατάδικος ὁ παμμίαρος.

Οἶδα ὅτι πάντα τότε τὰ πεπραγμένα μοι ἐλεγχθήσονται καὶ οὐκ ἀποκρυβήσεται οὐδὲν παρὰ Σοί.

Ἀλλά δέομαί Σου, εὐσυμπάθητε, πολυέλεε, φιλανθρωπότατε Κύριε,
«μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με, οὐ λέγω, μὴ παιδεύσῃς με, ἀδύνατον γὰρ τοῦτο ἀπὸ τῶν ἔργων μου, ἀλλὰ μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με».

Κερδήσω τοῦτο παρὰ Σοί, ἐὰν μὴ τῷ θυμῷ Σου καὶ τῇ ὀργῇ Σου παιδεύσῃς με, μηδὲ φανερώσῃς αὐτὰ Ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων ἐνώπιον εἰς αἰσχύνην μου καὶ ὄνειδος.
«Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με»·
εἰ φθαρτοῦ βασιλέως θυμὸν οὐδεὶς ἐνεγκεῖν δύναται, πόσῳ μάλλον Σοῦ τοῦ Κυρίου τὸν θυμὸν ὁ ἄθλιος ὑποστήσομαι;

«Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με μηδὲ τῇ ὀργῇ Σου παιδεύσῃς με».

Ἔχεις καὶ ἄλλον τρόπο, ἀγαπητέ, νὰ μελετᾷς καὶ νὰ προσεύχεσαι διὰ μέσου τῆς Ἁγίας Θεοτόκου, στρέφοντας τὸ νοῦ σου α´) στὸν οὐράνιο Πατέρα, β´) στὸν Γλυκύτατο Ἰησοῦ, γ´) καὶ τελευταῖο, σ᾿ αὐτὴν τὴν ἐνδοξότατη Μητέρα του.

Ὁ ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος Θεός,
ἐλέησον ἡμᾶς.

Ὁ πλούσιος ἐν ἐλέει
καὶ ὁ ἀγαθὸς ἐν οἰκτιρμοῖς,
ἐλέησον ἡμᾶς.

Ὁ τέλειος καὶ ἀθάνατος νοῦς,
ἐλέησον ἡμᾶς.

Ὁ ἀκοίμητος ὀφθαλμὸς καὶ ἀπερινόητος,
ἐλέησον ἡμᾶς.

^{Περὶ ὑπομονῆς, καὶ περὶ συντελείας τοῦ αἰῶνος τούτου, καὶ δευτέρας παρουσίας, ἀδιαδόχου τε τῶν δικαίων βασιλείας, καὶ ἀτελευτήτου τῶν ἁμαρτωλῶν κολάσεως· ὑπόθεσίς τε ἐξομολογήσεως, καὶ πρὸς τὴν τῶν θείων Γραφῶν μελέτην προτροπὴ, τίνες τε αἱ μεθοδεῖαι τοῦ Ἐχθροῦ, καὶ τί τὸ τῆς ἡσυχίας ὠφέλιμον.}

Λαμπρὸς ὁ βίος τῶν δικαίων·
πῶς δὲ λαμπρύνεται, ἀλλ' ἢ διὰ τῆς ὑπομονῆς;
Ταύτην κτησάμενος ἀγάπησον, ὦ ἀδελφὲ,
ὡς τῆς ἀνδρείας μητέρα·
ὁ μὲν γὰρ ψαλμὸς παραινεῖ λέγων·
Ὑπόμεινον τὸν Κύριον, καὶ φύλαξον τὴν ὁδὸν αὐτοῦ.
Ὁ δὲ Παῦλος ὅπως κτήσῃ τὴν ἀρετὴν, λέγει·
Ἡ θλῖψις ὑπομονὴν κατεργάζεται.
Ταύτην μετερχόμενος, εὑρήσεις τὴν πηγὴν τῶν ἀγαθῶν, τὴν ἐλπίδα·
Ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνεται.
Ὑποτάγηθι τοίνυν τῷ Κυρίῳ, καὶ ἱκέτευσον αὐτῷ, καὶ εὑρήσεις ἐκ τούτου τὸ, καὶ δῴη σοι τὰ αἰτήματα τῆς καρδίας σου.
Τί τούτου μακαριώτερον, τοῦ κεκτῆσθαι βασιλέως τοιούτου ἀκοὴν εὐμενῆ;
τίς οὐ θελήσει ἀνεῳγμένην ἔχειν καὶ ὑπακούουσαν τοῦ κριτοῦ τὴν ἀκοήν;
Ἐργάτης τυγχάνεις τῆς ἀρετῆς, ἀδελφέ·
ἐμισθώσατό σε Χριστὸς εἰς τὸν ἀμπελῶνα αὐτοῦ·
ὡς καιρὸν ἔχεις, ἐργάζου τὸ ἀγαθόν.

Ἀλλά καί ἡ διαγωγή μας, ὅσο βρισκόμαστε μέσα στό ναό, ἄς εἶναι ἡ πρέπουσα, ὅπως ἁρμόζει σέ ἄνθρωπο πού βρίσκεται μπροστά στό Θεό. Nά μήν ἀσχολούμαστε μέ ἄσκοπες συζητήσεις, μά νά στεκόμαστε μέ φόβο καί τρόμο, μέ προσοχή καί προθυμία, μέ τό βλέμμα στραμμένο στή γῆ καί τήν ψυχή ὑψωμένη στόν οὐρανό.

Πρόλογος

ΑΝ oἱ ἱστορικές μνῆμες στεφανώσουν μέ τήν ἀθανασία πέντε-δέκα Νεοέλληνες, ἀνάμεσά τους ἀσφαλῶς θά συγκαταλέγεται καί ὁ Στρατηγός Μακρυγιάννης (1797 -1867). Πρόκειται γιά μιά ἀπό τίς ἁγνότερες καί ἡρωϊκότερες μορφές τοῦ ἑλληνικοῦ θαύματος τοῦ 1821. Μιά ἀκέραιη, ἀνιδιοτελής, πολύπλευρη προσωπικότητα, πέρα ὥς πέρα ἑλληνική καί ὀρθόδοξη, θετικά ἀξιολογημένη ἀπό κορυφαίους Νεοέλληνες ἱστορικούς καί λογοτέχνες. Ἕνας ἀπ’ αὐτούς, ὁ Γ. Θεοτοκᾶς, μέ δυνατές πινελιές, μέ ἐπιτυχία καί πληρότητα, μᾶς δίνει τόν χαρακτηρισμό τοῦ Μακρυγιάννη: «... Εἶναι ὁ ἐλεύθερος πολίτης μιᾶς πατρίδας, πού τήν ὀνειρεύεται δίκαιη καί εὐνομούμενη, ἐλεύθερος καί συνάμα κοινωνικός, μέ συνείδηση τῶν δικαιωμάτων του καί τῶν δικαιωμάτων τοῦ λαοῦ του... Μαζί μ’ ὅλα αὐτά καλλιτέχνης ἀπό γεννησιμιοῦ του..., ἕνας γεννημένος ἀρχηγός, ἕνας ἀπό τούς πρώτους ἀνθρώπους τοῦ ἔθνους του, ἀπό τούς ἐμψυχωτές καί ὁδηγητές τῆς Ἐπανάστασης, ἀπό τούς ἱδρυτές τοῦ νεοελληνικοῦ Κράτους. Εἶναι πολεμικός ἀρχηγός σημαντικός καί πολιτικός ὑπολογίσιμος..., ἕνα μυαλό ἀπό τή φύση του ἀνήσυχο, ζωηρό καί ὀξύ, πού δουλεύτηκε γερά ἀπό μιά ἐξαιρετική πείρα ζωῆς καί ἀπό μιά πολύχρονη ἐπαφή μέ ἀνθρώπους σοφούς καί σπουδαίους, μέ τούς ὁποίους ὁ Στρατηγός συζητοῦσε σάν ἴσος πρός ἴσους».

Ἀγαπητοὶ, φροντίσωμεν τῆς σωτηρίας ἡμῶν, ὅτι ὁ καιρὸς συνεσταλμένος ἐστὶ λοιπόν·
καὶ οὐ δύναταί τις φροντίσαι τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς, ἕως οὗ φροντίζει τὰ τοῦ σώματος.
Ὥσπερ γὰρ οὐ δύναταί τις προσέχειν ἐν ἑνὶ ὀφθαλμῷ εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ ἐν ἑνὶ ἐπὶ τὴν γῆν·
οὕτως οὐ δύναται ἄνθρωπος φροντίσαι τὰ τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ τοῦ σώματος.

^{Διηγήσεις Παπά-Χαράλαμπου Διονυσιάτη
Προηγουμένου Ιεράς Μονής Διονυσίου Αγ. Όρους}

Κάναμε πολλές ώρες προσευχή, τότε όταν ήμασταν κοντά εις τον Γέροντα Ιωσήφ, και τα πρώτα χρόνια κατόπιν, μετά την κοίμηση του Γέροντος, και πολύ χάριν μας έδιδε ο Κύριος, δι' ευχών του Γέροντος. Έκανα 6-8 ή και 10 ώρες ενίοτε προσευχή όρθιος. Μερικές φορές μου έρχονταν πολύ κούρασης, και αισθανόμουνα άσχημα. Άλλοτε έρχονταν αμέλεια κ.λ.π. Τότε έλεγα εις τον εαυτόν μου: «Άρρωστος δεν είσαι έφαγες και ήπιες νερό. Λοιπόν εδώ θα αγωνιστείς. Θα πεθάνεις εδώ προσευχόμενος. Δεν υποχωρούσα. Και μετ' λίγη ώραν, έρχονταν τέτοια ειρήνη και μακαριστής, που επί 4 ώρες, νόμιζα ότι δεν πατούσα στην γη νόμιζα, ότι 4-5 ώρες ήσαν 10 λεπτά. Την εποχή εκείνη, είχα πολλές καταστάσεις ο Θεός μου είχε δώσει πολύ χάριν».

Πένθος τῇ Κυριακῇ ἑσπέρας

Ὡς ἐνώπιον, Κύριε,
τοῦ φοβεροῦ Σου βήματος
ἑστὼς ὁ κατάκριτος,
καὶ τὸν ἔλεγχον βλέπων τῶν ἔργων μου
καὶ τὴν δοθεῖσάν μοι ψῆφον δικαίαν Σου
ἀπορρίπτουσάν με τοῦ ἁγίου προσώπου Σου

Πένθος τῇ Παρασκευῇ ἑσπέρας

Ψυχὴ τεθλιμμένη προσέρχεταί Σοι, ἅγιε ∆έσποτα,
καὶ μετὰ δακρύων ἐντυγχάνει Σοι
περὶ τοῦ λυμεῶνος ἐχθροῦ,
καὶ μετὰ ταπεινώσεως προσπίπτει δεομένη Σου
περὶ τοῦ θλίβοντος αὐτὴν ἀντικειμένου.

Πένθος τῇ Τετάρτῃ ἑσπέρας

Ὁ πόνος λέγειν πρὸς Θεὸν ἀναγκάζει με,
ἡ δὲ ἐμὴ ἀναξιότης σιωπᾶν ἐπιτρέπει μοι.

Αἱ ὀδύναι φθέγξασθαί με βιάζονται,
αἱ δὲ ἁμαρτίαι μου σιγὴν ἔχειν κατεπείγουσιν.

Ἡ ψυχή μου ἀλγεῖ
καὶ οἱ ὀφθαλμοί μου ἐπιθυμοῦσι δακρύων.

Πένθος τῇ ∆ευτέρᾳ ἑσπέρας

∆έξαι δέησιν ῥυπαροῦ καὶ ἀκαθάρτου στόματος,
∆έσποτα τῶν ἁπάντων, φιλάνθρωπε Ἰησοῦ Χριστέ,
καὶ μὴ βδελύξῃ με, ὡς ἀνάξιον ὄντα καὶ ἀσύνετον,
μηδὲ τὴν ψυχήν μου τῷ ᾅδῃ προσεγγίζουσαν,
ἀναξίαν κρίνῃς τῆς Σῆς παρακλήσεως.

Ἡ προσευχὴ

ΠΡΟΣΕΥΧΗ εἶναι τὸ ἀνέβασμα τοῦ νοῦ στὸ Θεό. Πρόκειται γιὰ μιὰ ἐργασία πνευματική, ποὺ ἁρμόζει στὴν ἀξία τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ περισσότερο ἀπ' ὁποιαδήποτε ἄλλη ἀσχολία.

1. Τὸ ἔργο τῆς προσευχῆς, ὅταν γίνεται ὅπως πρέπει, εἶναι άνώτερο ἀπὸ κάθε ἀρετὴ καὶ ἐντολή. Μαρτυρεῖ γι' αὐτὸ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος• «Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾶς καὶ ἀγωνιᾶς γιὰ τόσα πολλά, ἐνῶ ἕνα μόνο χρειάζεται (=ἡ συνομιλία μὲ τὸν Θεὸ). Ἡ Μαρία ἔκανε τὴν καλὴ ἐκλογή, ποὺ δὲν θὰ τῆς ἀφαιρεθεῖ ποτέ». Αὐτὸ τὸ εἶπε γιὰ νὰ προτάξει τὸ μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ μικρότερο.

1. Ἀδελφός ἠρώτησε τὸν ἀββᾶν Μακάριον τὸν μέγαν, λέγων περὶ τελειότητος·
καὶ ἀποκριθεὶς ὁ γέρων εἶπεν·
ἐὰν μὴ κτήσηται ἄνθρωπος ταπείνωσιν μεγάλην τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ καὶ τῷ σώματι·
καὶ μὴ μετρεῖν ἑαυτὸν ἐν τινι πράγματι·
ἀλλὰ μᾶλλον τιθέναι ἑαυτὸν ἐν ταπεινώσει ὑποκάτω τῆς κτίσεως·
καὶ τὸ μὴ κρῖναι ὅλως τινα εἰ μὴ ἑαυτὸν μόνον·

^{(Έκδοσις της Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους – Άθω)} 

Θὰ μακρυγορούσαμε, ἂν θέλαμε νὰ περιγράψουμε ὅλα ὅσα ἀφοροῦν τὸ θέμα αὐτὸ σὲ σχέση μὲ τὸ Γέροντά μας. Ἡ προσευχὴ ἦταν γιὰ τὸν Γέροντα ἕνα ἀπέραντο κεφάλαιο καὶ τὸ κύριο μέλημά του. Σὲ αὐτὴν εἶχε δοθεῖ ὁλόκληρος. Ὅλη τὴν ζωή του, ὅλη τὴν ἐπίδοση καὶ τὸν ἐνθουσιασμό του, ὅλη τὴν φροντίδα καὶ τὴν προσπάθειά του, ὅλο του τὸ εἶναι τὰ εἶχε ἀποθέσει στὴν ἀρετὴ τῆς προσευχῆς.

Τὸ κύριο ἔργο τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ προσευχή. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ νὰ ὑμνεῖ τὸ Θεό. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἔργο ποὺ τοῦ ἁρμόζει. Αὐτὸ μόνο ἐξηγεῖ τὴν πνευματική του ὑπόσταση. Αὐτὸ μόνο δικαιώνει τὴν ἐξέχουσα θέση του μέσα στὴ δημιουργία. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ νὰ λατρεύει τὸ Θεὸ καὶ νὰ μετέχει στὴ θεία Του ἀγαθότητα καὶ μακαριότητα.

Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.

Τὸ Σύμβολον τῆς Πίστεως

Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν,
Πατέρα, Παντοκράτορα,
Ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς,
ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων.

Πρὶν τὸ γεῦμα

Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά Σου. Ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου. Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον. Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν. Καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. Ἀμήν.

Λόγος ἕβδομος· ὁποῖος γίνεται ὁ μεμυημένος τὴν ἀπὸ τῶν μυστηρίων χάριν φυλάξας τῇ παρ’ ἑαυτοῦ σπουδῇ.

Οἱ τὸν βίον τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐν πολλῇ ἀκριβείᾳ κατορθῶσαι βουλόμενοι πρὸ πάντων τοῦ διανοητικοῦ καὶ διακριτικοῦ μέλους τῆς ψυχῆς ἐν πάσῃ δυνάμει ἐπιμελεῖσθαι ὀφείλουσιν, ἵνα τὴν διάκρισιν τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ ἐν ἀκριβείᾳ κτησάμενοι καὶ τὰ παρὰ φύσιν εἰσαχθέντα πάθη τῇ καθαρᾷ φύσει πάντοτε διακρίνοντες εὐθέτως καὶ ἀπροσκόπως πολιτευσώμεθα, ἵνα ὡς ὀφθαλμῷ τῷ τῆς διακρίσεως μέλει χρώμε

1. Ἄς προσπαθήσουμε μὲ πόθο νὰ πιοῦμε τὸ πνευματικὸ καὶ θεϊκὸ κρασί καὶ νὰ μεθύσουμε μὲ νηφάλια μέθη, ὥστε, ὅπως ἐκεῖνοι ποὺ πίνουν πολὺ κρασί καὶ λένε ὕστερα πολλὰ λόγια, ἔτσι κι' ἐμεῖς, ἀφοῦ πιοῦμε χορταστικὰ ἀπὸ τὸ πνευματικὸ αὐτὸ κρασί, νὰ μιλᾶμε πολλὰ διηγούμενοι τὰ Θεία μυστήρια. «Καὶ τὸ ποτήριον σου μεθύσκον με ὡσεὶ κράτιστον» (ψαλμωδός).

1. Ὁ μακάριος Μωϋσῆς μὲ τὴ δόξα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ ἔλαμπε στὸ πρόσωπό του, τὴν ὁποία κανεὶς ἄνθρωπος δὲν μποροῦσε ν' ἀτενίσει, προτύπωσε πῶς θὰ δοξασθοῦν στὴν ἀνάσταση τῶν δικαίων τὰ σώματα τῶν Ἁγίων. Ὁ Μωϋσῆς ἔμεινε στὸ ὄρος 40 μέρες καὶ 40 νύχτες καὶ δὲν ἔφαγε οὔτε ἤπιε. Ἄρα δεχότανε κάποια τροφή πνευματική! Αὐτὴν τὴν τροφή γεύονται ἀπὸ τώρα οἱ ἅγιες ψυχὲς ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα!

1. Ὁ παραδομένος στὴν ἁμαρτία θεωρεῖ φυσικά τὰ παρά φύση πάθη, δηλαδὴ τὴν ἀσέλγεια, τὴν πορνεία, τὴν πλεονεξία, τὸ μῖσος, τὴ δολιότητα καὶ τὰ κάνει μ' ἀπόλαυση καὶ ἡδονή. Ὁμοίως καὶ ὁ ἀληθινός Χριστιανός πραγματοποιεῖ σὰν φυσικές ὅλες τὶς ἀρετὲς δηλαδὴ τὴν ἀγάπη, τὴν εἰρήνη, τὴν ὑπομονή, τὴν πίστη, τὴν ταπείνωση μὲ μεγάλη ἀπόλαυση καὶ ἡδονή, ἄκοπα κι' εὔκολα.

1. Κορωνίδα καὶ ξεκίνημα γιὰ τὴν ἀπόκτηση κάθε ἀρετῆς εἶναι ἡ ἐπίμονη προσευχή. Τότε ὁ Θεός μᾶς δίνει τὴ βοήθειά Του. Κατὰ τὴν προσευχὴ στοὺς ἀξίους γίνεται μετάδοση τῆς μυστικῆς ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀκούει στὸ ὄνομα, εὐφροσύνη!... «Ἔδωσες, λέει ὁ Ψαλμωδός, εὐφροσύνη στὴν καρδιά μου». Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος λέει: «Ἡ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν βρίσκεται μέσα σας».

7. Είπε ο αββάς Ευάγριος:

"Είναι μεγάλη υπόθεση να προσεύχεται ο άνθρωπος χωρίς να περισπάται και μεγαλύτερη είναι να ψάλλει χωρίς να περισπάται".

9. Είπε πάλι:

"Όταν εμφανισθεί στην καρδιά σου λογισμός πού σε καταπολεμεί, μη ζητάς στην προσευχή σου άλλα αντ΄άλλων, αλλά ακόνιζε εναντίον του εχθρού το ξίφος των δακρύων".

ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΟΓΔΟΟΣ
Περί προσευχής
(Διά την ιεράν προσευχήν, την μητέρα των αρετών, και διά το πώς πρέπει να παρίσταταί τις είς αυτήν νοερώς και σωματικώς)

Ἂν καὶ εἴπαμε προηγουμένως, στὸ ^{ζ´ κεφάλαιο}, γιὰ τὴν πικρότητα καὶ τὴν ἐσωτερικὴ ξηρασία τῆς εὐλάβειας, ἀλλὰ καὶ τώρα θὰ ποῦμε ὅσα παραλείψαμε ἐκεῖ, δηλαδὴ ὅτι εἶναι πολλὰ τὰ καλὰ ποὺ προξενεῖ στὴν ψυχὴ ἡ πικρότητα καὶ αὐτὴ ἡ πνευματικὴ ξηρασία, δηλαδὴ ἡ στέρησις τῆς πνευματικῆς

Νὰ γνωρίζῃς ὅτι πολλὲς φορὲς θὰ αἰσθανθῇς τὸν ἑαυτό σου νὰ ἐνοχλῆται καὶ νὰ λείπῃ ἀπὸ μέσα του αὐτὴ ἡ ἁγία εἰρήνη καὶ γλυκειὰ μοναξιὰ καὶ ἀγαπητὴ ἐλευθερία, καὶ μερικὲς φορὲς μπορεῖ νὰ σηκωθῆ ἀπὸ τὶς κινήσεις τῆς καρδιᾶς σου μία σκόνη, ποὺ θὰ σὲ ἐνοχλήσῃ στὴν πορεία ποὺ πρόκειται νὰ ἐκτελέσῃς. Καὶ αὐτὸ σοῦ τὸ παραχωρεῖ ὁ Θεὸς γιὰ μεγαλύτερο καλό σου.

Ἂν καὶ μυστηριακὰ δὲν μποροῦμε νὰ δεχθοῦμε τὸν Κύριό μας περισσότερο ἀπὸ μία φορὰ τὴν ἡμέρα, ὅμως πνευματικὰ καὶ νοερὰ μποροῦμε νὰ τὸν δεχώμαστε κάθε ὥρα καὶ κάθε στιγὴ διὰ μέσου της ἐργασίας ὅλων τῶν ἀρετῶν καὶ τῶν ἐντολῶν καὶ ἰδιαιτέρως μὲ τὴν θεία προσευχὴ καὶ μάλιστα τὴν νοερά ⁽¹⁾.

Μπορεῖς ἀκόμη νὰ προσευχηθῇς καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν καὶ νὰ μελετήσῃς πάνω στὰ ἴδια τὰ πάθη τοῦ Κυρίου, γιὰ νὰ λάβης τὸ αἴτημά σου.

Ἡ νοερὴ καὶ καρδιακὴ προσευχή, σύμφωνα μὲ τοὺς Ἁγίους Πατέρες τοὺς καλουμένους Νηπτικούς, εἶναι ἡ συγκέντρωσις τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ στὴν καρδιά του κυρίως, καὶ χωρὶς νὰ ὁμιλῇ μὲ τὸ στόμα, μὲ μόνο τὸν ἐνδιάθετο λόγο, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖται μέσα στὴν καρδιά, νὰ λέγῃ αὐτὴ τὴ σύντομη καὶ μονολόγιστη προσευχή· δηλαδὴ τὸ «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», κρατώντας λίγο καὶ τ

Ὅταν ὁ πονηρὸς διάβολος γνωρίζῃ ὅτι βαδίζουμε σωστὰ στὴν ὁδὸ τῆς ἀρετῆς, μὲ ζωντανὲς ἐπιθυμίες καὶ σωστὰ τοποθετημένες καὶ μὲ τάξι, ἀπὸ τὶς ὁποῖες δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἀποσπάση μὲ φανερὲς ἀπάτες, τότε μεταμφιέζεται σὲ ἄγγελο φωτὸς καὶ μὲ φιλικοὺς λογισμοὺς καὶ μὲ ρητὰ τῶν θείων Γραφῶν καὶ μὲ παραδείγματα τῶν ἁγίων, μᾶς παρακινεῖ, εὐκαίρως ἀκαίρως, νὰ βαδίσουμε ἀδιάκριτα στὸ ὕψος τῆς τελειότητ

Ἀφοῦ ξυπνήσῃς τὸ πρωὶ καὶ προσευχηθῇς ἀρκετὴ ὥρα λέγοντας, Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με, τὸ πρῶτο πρᾶγμα ποὺ πρέπει νὰ σκεφθῇς εἶναι αὐτό, τὸ νὰ νομίσῃς ὅτι βλέπῃς τὸν ἑαυτό σου κλεισμένο μέσα σὲ ἕνα τόπο καὶ στάδιο ⁽¹⁾, τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι ἄλλο, παρὰ ἡ ἴδια σου καρδιὰ καὶ ὅλος ὁ ἐσωτερικὸς ἄνθρωπος· μὲ αὐτὸν τὸ νόμο, ὅτι ὅποιος ἐκεῖ δὲ

Ἂν ἡ δυσπιστία στὸν ἑαυτό μας καὶ ἡ ἐλπίδα στὸν Θεό, οἱ τόσο ἀπαραίτητες σ᾿ αὐτὸν τὸν πόλεμον, μείνουν μοναχές, ὄχι μόνον δὲν θὰ νικήσουμε, ἀλλὰ καὶ θὰ γκρεμισθοῦμε σὲ πολλὰ κακά. Γι᾿ αὐτὸ τὸ λόγο, κοντὰ σὲ αὐτὲς χρειάζεται καὶ ἡ ἐκγύμνασι, ποὺ εἶναι τὸ τρίτο πρᾶγμα ποὺ εἴπαμε στὴν ἀρχή, ἡ ὁποία πρέπει νὰ γίνεται πρῶτα μὲ τὸ νοῦ καὶ μὲ τὴ θέλησι.