»»» Θάνατος
Θάνατος
Γιά ποιό λόγο ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος;
τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ ∆αμασκηνοῦ
Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά χαρίσει ξανά στόν ἄνθρωπο, ἐκεῖνο γιά τό ὁποῖο τόν προόρισε. Τόν δημιούργησε σύμφωνα μέ τή δική του εἰκόνα· ἐλεύθερο, προορισμένο νά τοῦ μοιάζει, νά εἶναι ὅπως κι ὁ ∆ημιουργός του τέλειος, ἐνάρετος.
Χωρὶς τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου μήτε ἀσϑενοῦμεν μήτε ἀποθνήσκομεν.
Φὀβος Κυρίου ἀρχὴ τῆς σοφίας, ὁμιλεῖ ὁ σοφὸς Σολομῶν, καὶ συμφωνοῦν οἱ Πατέρες. Κἀγὼ δὲ λέγω ὑμῖν: "Μακάριος καὶ τρισμακάριος ἀνὴρ ὁ φοβούμενος τὸν Κύριον".
Ἐξ αὐτοῦ τοῦ ϑείου φόβου γεννᾶται ἡ πίστις πρὸς τὸν Θεόν. Καὶ πιστεύει ὁ ἄνϑρωπος ὁλοψύχως ὅτι, ἀφοῦ τελείως ἀφιερώϑη εἰς τὸν Θεόν, ἔχει καὶ ὁ Θεὸς ὅλην τὴν πρόνοιαν δι᾽ αὐτόν. Καὶ ἐκτὸς τροφῆς καὶ σκεπάσματος -- ὅπου πάλιν Αὐτὸς τὸν παρακινεῖ νὰ φροντίζῃ -- ἄλλην φροντίδα δὲν ἔχει. Ἀλλὰ μὲ ὅλην ἁπλότητα εἰς τὸ ϑέλημα τοῦ Κυρίου ἀκολουϑῶν ὑποτάσσεται.
Μνήμη θανάτου
Σὲ παλιότερες ἐποχές, ὅταν οἱ Χριστιανοί βρίσκονταν πλησιέστερα στὶς παγανιστικές τους ρίζες καὶ στὴ φοβερή καὶ συνταρακτικὴ ἐμπειρία τῆς μεταστροφῆς τους, μιλοῦσαν γιὰ τὸ θάνατο ὡς μιὰ γέννηση στὴν αἰώνια ζωή.
Δὲν τὸν ἀντιλαμβάνονταν ὡς τέλος, ὡς μιὰ ἔσχατη ἧττα, ἀλλὰ ὡς μιὰ ἀρχή.
Θεωροῦσαν τὴ ζωὴ ὡς ἄνοδο πρὸς τὴν αἰωνιότητα καὶ τὸ θάνατο ὡς τὴν πύλη ποὺ ἀνοίγει καὶ μᾶς ἀφήνει νὰ εἰσέλθουμε σ' αὐτήν.
Περὶ ἐξόδου ψυχῆς, καὶ περὶ τῆς δευτέρας παρουσίας - Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας
Φοβοῦμαι τὸν θάνατον, ὅτι πικρός μοί ἐστι.
Φοβοῦμαι τὴν γέενναν, ὅτι ἀτελεύτητός ἐστι.
Φοβοῦμαι τὸν τάρταρον, ὅτι οὐ μετέχει θέρμης.
Φοβοῦμαι τὸ σκότος, ὅτι οὐ μετέχει φωτός.
Φοβοῦμαι τὸν σκώληκα τὸν ἰοβόλον, ὅτι ἀτελεύτητός ἐστι.
Φοβοῦμαι τοὺς ἀγγέλους τοὺς ἐπὶ τῆς κρίσεως, ὅτι ἀνελεήμονές εἰσι.
Φοβοῦμαι ἐννοῶν τῆς ἡμέρας ἐκείνης τὸ φοβερὸν καὶ ἀδέκαστον δικαστήριον, τὸ βῆμα τὸ φρικῶδες, τὸν δικαστὴν τὸν ἀδέκαστον.
Η παραβολή του πλούσιου και του Λαζάρου
Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ’ ἡμέραν λαμπρῶς. Πτωχὸς δέ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὃς ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου· ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες ἐρχόμενοι ἐπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ. Ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ· ἀπέθανε δὲ καὶ ὁ πλούσιος καὶ ἐτάφη. Καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ Ἀβραὰμ ἀπὸ μακρόθεν καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ. Καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπε· πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ.
Περὶ σωτηρίας ψυχῆς
Ἀγαπητοὶ,
ὅσοι τὰ τοῦ βίου μάταια καὶ ἀπολλύμενα πράγματα κατελίπετε, ἀγωνίσασθε, ἵνα μὴ πάλιν ἐπ' αὐτὰ τὸν ὑμέτερον νοῦν ἐπιστρέψητε.
Ὁ γὰρ πλοῦτος παρέρχεται, καὶ ἡ δόξα ἀπόλλυται,
καὶ τὸ κάλλος μαραίνεται, καὶ πάντα ἀλλάσσονται,
καὶ ὡς καπνὸς ἀπόλλυνται, καὶ ὡς σκιὰ παράγουσι,
καὶ ὡς ἐνύπνιον ἐξαφανίζονται.
∆ιὰ τοῦτο ἔλεγεν ὁ Σολομών·
Ματαιότης ματαιοτήτων, τὰ πάντα ματαιότης·
καὶ ὁ ∆αυῒδ λέγει· Ἐν εἰκόνι διαπορεύεται ἄνθρωπος.
Πλὴν μάτην ταράσσονται πάντες οἱ τὰ τοῦ παρόντος βίου πράγματα ἀγωνιῶντες·
ὄντως μάτην ταράσσονται, μάτην θορυβοῦνται,
μάτην χειμάζονται, ἐπισυνάγοντες καὶ θησαυρίζοντες τὰ μετ' ὀλίγον καταλειπόμενα·
ἅπερ λαβεῖν μεθ' ἑαυτῶν οὐ δυνάμεθα, ἀλλὰ πάντα καταλιπόντες, γυμνοὶ ὡς ἐγεννήθημεν πορευσόμεθα πρὸς τὸν φοβερὸν δικαστήν.
Πρὸς ψυχὴν ῥᾳθυμοῦσαν
Ψυχή, μὴ κατάπιπτε, μηδὲ θλίβου·
μὴ προσλογίζου σεαυτὴν ἐν πλήθει ἁμαρτίας·
μὴ ἐπισπῶ τὸ πῦρ πρὸς σεαυτήν·
μὴ λέγε ὅτι ἀπέρριψέ με ὁ Κύριος ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ,
οὐ γὰρ μὴ ἀρέσει τῷ Θεῷ ὁ λόγος οὗτος,
καθότι αὐτὸς βοᾷ πρὸς σὲ λέγων·
λαός μου, τί ἐποίησά σοι ἢ τί ἐλύπησά σε
ἢ τί παρηνώχλησα;
Μὴ ὁ πεσὼν οὐκ ἀνίσταται;
Ἢ ὁ ἀποστρέφων οὐκ ἐπιστρέφει;
Ἀκούεις, ψυχή, τὴν τοῦ Κυρίου ἀγαθότητα;
Μὴ γὰρ ὑπὸ χεῖρα ἄρχοντος
ἢ στρατηγοῦ ἐπράθης ὡς κατάδικος;
Μὴ θλίβου, ὅτι ἐσπάνισάς σου τὸν πλοῦτον·
μὴ αἰσχύνῃ ἐπιστρέψαι,
ἀλλὰ μᾶλλον εἰπέ,
ὅτι ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου.
Ἀνάστα, ἐλθέ.
Ὑποδέχεταί σε·
οὐκ ὀνειδίζει σε·
μᾶλλον καὶ χαίρεται ἐπὶ τῇ ἐπιστροφῇ σου.
Πέρασε τὸ χθές
Πέρασε τὸ χθές, πέρασε καὶ ἡ σημερινὴ ἡμέρα, πέρασε κι αὐτὴ ἡ ἑβδομάδα κι αὐτὸς ὁ μήνας, κι αὐτὸς ὁ χρόνος. Πόσο εὔκολα περνᾶ τὸ χθὲς κι ἔρχεται τ' αὔριο! Πότε πέρασαν τὰ χρόνια τῆς ζωῆς μας! Ἄλλαξαν πολλὰ πράγματα στὸ πέρασμα τοῦ χρόνου. Χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουμε φθάνουμε στὸ τέλος τῆς ζωῆς μας.
Ὁ ἀπ. Ἰάκωβος γράφει: «ποὶα γὰρ ἡ ζωὴ ὑμῶν; ἀτμὶς γὰρ ἔσται ἡ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ καὶ ἀφανιζομένη» (Ἰακ. 4. 14). Ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου φεύγει τόσο γρήγορα, ὅπως ὁ ἀτμός.
Πολλοὶ ἀπό μᾶς δὲν ἀξιοποιήσαμε σωστὰ τὸ χρόνο τῆς ζωῆς μας. Τὸν ξοδεύσαμε ἱκανοποιώντας τὶς σαρκικὲς καὶ ὑλικές μας μόνο ἐπιθυμίες. Ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ μᾶς ἄφησε ἀδιάφορους. Βέβαια, θὰ πεῖ κανείς, ζήσαμε τὴν ζωὴ ὅπως ἐμεῖς θέλαμε, χωρὶς φραγμοὺς καὶ ἐμπόδια. Ναί, ἀλλὰ τὸ χθὲς πέρασε καὶ τώρα βρισκόμαστε στὸ σήμερα. Γνωρίζεις τί σημαίνει αὐτό; Εἶναι ἡ τελευταία ἴσως εὐκαιρία ποὺ μᾶς δίνει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ σωθοῦμε. Ξέρεις πόσοι ἄνθρωποι σήμερα, αὐτὴν τὴν στιγμὴ φεύγουν ἀπὸ τὴ ζωή, καὶ πόσοι ἄλλοι ἑτοιμάζονται νὰ φύγουν τὴν ἑπόμενη ἡμέρα;
Ο μόνος φιλάνθρωπος
Τὸ χειρότερο πρᾶγμα γιὰ τοὺς ἀνθρώπους εἶναι ὁ θάνατος: τὸ νὰ γίνω λάσπη, νὰ μεταβληθῶ σὲ σκουλήκια, σὲ πηλό! Ἀξίζει τάχα νὰ εἶναι κανεὶς ἄνθρωπος; Γιατὶ νὰ σὲ ἀγαπήσω, Θεέ μου, ἀφοῦ αὔριο θὰ μεταβληθῶ σὲ σκουλήκια καὶ πηλό;
Η αντιμετώπιση του θανάτου
Πολλά πράγματα θέλουμε να μαθαίνουμε και να κατανοούμε, προπαντός όμως τον καιρό που θα γίνει η συντέλεια του κόσμου. Ο απόστολος Παύλος, για να περιορίσει την άκαιρη αυτή πολυπραγμοσύνη μας, γράφει σε μιαν επιστολή του: «Σχετικά με το χρόνο του ερχομού του Κυρίου, αδελφοί, δεν χρειάζεται να σας γράψω, γιατί κι εσείς το ξέρετε πολύ καλά, ότι η ημέρα του Κυρίου θα έρθει απροειδοποίητα, όπως ο κλέφτης τη νύχτα» (Α' Θεσ. 5:1-2).
Άνθρωπος και Θεάνθρωπος- Μελετήματα Ορθοδόξου Θεολογίας- Μεταξύ δύο φιλοσοφιών
Ζευγμένος εἰς τὸν ζυγὸ τοῦ χρόνου καὶ τοῦ χώρου ὁ ἄνθρωπος, σύρει τὴν οἰκουμένη.
Ποῦ;
Εἰς ποίους βαραθρώδεις βράχους θὰ τὴν ὁδηγήσει, εἰς ποία παγερὰ ὕψη πέραν τοῦ τόπου καὶ τοῦ χώρου;
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅλαι αἱ φυλαί, ὅλοι οἱ λαοί, ὅλαι αἱ γενεαί, εἶναι, ἐξ’ ἴσου, ζευγμένοι εἰς αὐτὸν τὸν διπλοῦν ζυγόν.
Καὶ νυχθημερὸν τὸν σύρουν βαρύν, ὠθούμενοι ἀπὸ κάποιαν ἀκατανίκητον δύναμιν.
Σύρουν καὶ σκοντάπτουν, καὶ πάλιν σύρουν καὶ πάλιν σκοντάπτουν, πίπτουν καὶ χάνονται.
Περί ταπεινώσεως - Όσιος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος
π. Φιλόθεος Ζερβάκος (1884 - † 8/5/1980)
…Υπάρχουν πολλοί οδοί οι οποίοι οδηγούν τον άνθρωπον από την γην εις τον ουρανόν, αλλ’ όμως η πλέον ευκολοτέρα, συντομοτέρα και ασφαλεστέρα οδός, την οποίαν εκ πολλής ερεύνης και μελέτης έμαθον και σας υποδεικνύω, είναι η οδός της ταπεινώσεως. Αυτή είναι η μόνη ασφαλής και ακίνδυνος οδός, την οποίαν όποιος βαδίζει φθάνει ασφαλώς από την γην εις τον ουρανόν, εις τον Παράδεισον…
Όποιος θέλει να υπάγη από την γην εις τον ουρανόν αυτήν την οδόν πρέπει να βαδίση, την οδόν της ταπεινώσεως ως πλέον συντομοτέρα και ασφαλεστέρα. Όσοι ηκολούθησαν την οδόν της ταπεινώσεως ανέβησαν ακόπως, ακινδύνως και ασφαλώς εις τους ουρανούς. Πάντες οι Άγιοι δια της ταπεινώσεως ανέβησαν εις τους ουρανούς και αποτελούν την θριαμβεύουσαν εις τους ουρανούς Εκκλησίαν των πρωτοτόκων. Χωρίς ταπείνωσιν είναι αδύνατον να υπάγη ο άνθρωπος εις τους ουρανούς και να κληρονομήση την αιώνιον ζωήν, να συμβασιλεύση με τον Χριστόν.
Εὐχὴ Γ'
Ὁ λέγων αὐτήν τὴν Εὐχήν κάθε ἑσπέρας, μετὰ κατανύξεως, ἐὰν ἐπέλθη ἐπ' αὐτὸν ἡ φοβερά ὥρα τοῦ θανάτου ἐν τῇ νυκτί ταύτη, λυτροῦται τῆς κολάσεως, ἐλέει Θεοῦ.
Εὔσπλαγχνε καὶ πολυέλεε Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεός μου, ὁ ἐλθὼν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλούς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ, ἐλέησόν με πρὸ τῆς ἐμῆς τελευτῆς.
Οἶδα γὰρ ὅτι φρικτὸν καὶ φοβερὸν ἀναμένει με δικαστήριον ἐνώπιον πάσης τῆς κτίσεως, ὅτε καὶ τῶν ἐναγῶν καὶ παμβεβήλων μου πράξεων ἁπασῶν φανέρωσις γίνεται· ἀσύγγνωστα γὰρ ὡς ἀληθῶς καὶ ἀνάξια ὑπάρχουσι συγχωρήσεως, ὡς ὑπερβαίνοντα τῷ πλήθει ψάμμον θαλάσσιον.
Διὰ τοῦτο καὶ οὐ τολμῶ τὴν αἴτησιν τῆς ἀφέσεως τούτων ποιήσασθαι, Δέσποτα, ὅτι πλεῖον πάντων ἀνθρώπων εἰς Σέ ἐπλημμέλησα.
Ὅτι ὑπὲρ τὸν ἄσωτον ἀσώτως ἐβίωσα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν μυρία τάλαντα χρεωφειλέτης Σου γέγονα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Τελώνην κακῶς ἐτελώνησα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Ληστήν ἐμαυτόν ἐθανάτωσα,
ὅτι ὑπὲρ τὴν Πόρνην ἐγώ ὁ φιλόπορνος ἔπραξα,
ὅτι ὑπὲρ τοὺς Νινευΐτας ἀμετανόητα ἐπλημμέλησα,
ὅτι ὑπὲρ τὸν Μανασσῆν «ὑπερῆραν τὴν κεφαλήν μου αἱ ἀνομίαι μου καὶ ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐβαρύνθησαν ἐπ' ἐμέ καὶ ἐταλαιπώρησα καὶ κατεκάμφθην ἕως τέλους»·
ὅτι τὸ Πνεῦμα Σου τὸ ἅγιον ἐλύπησα,
ὅτι τῶν ἐντολῶν Σου παρήκουσα,
ὅτι τὸν πλοῦτόν Σου διεσκόρπισα,
ὅτι τὴν χάριν Σου ἐβεβήλωσα,
ὅτι τὸν ἀρραβῶνα, ὅν μοι δέδωκας, ἐν ἀνομίαις ἀνήλωσα,
ὅτι τὸ τίμιον κατ' εἰκόνα Σου, τὴν ψυχήν μου, ἐμόλυνα,
ὅτι τὸν χρόνον, ὅν μοι δέδωκας εἰς μετάνοιαν,
μετὰ τῶν ἐχθρῶν Σου ἐβίωσα,
ὅτι οὐδεμίαν ἐντολήν Σου ἐφύλαξα,
ὅτι τὸν χιτῶνά μου κατερρύπωσα, ὅν με ἐνέδυσας,
ὅτι τοῦ ὀρθοῦ λόγου τὴν λαμπάδα ἀπέσβεσα,
ὅτι τὸ πρόσωπόν μου, ὅ ἐφαίδρυνας,
ἐν ἁμαρτίαις ἠχρείωσα,
ὅτι τοὺς ὀφθαλμούς μου, οὕς ἐφώτισας,
ἑκουσίως ἐτύφλωσα,
ὅτι τὰ χείλη μου, ἅπερ πολλάκις τοῖς θείοις Σου μυστηρίοις ἡγίασας, αἰσχύναις ἐμόλυνα.
Καί οἶδα ὅτι πάντως τῷ φοβερῷ Σου βήματι παραστήσομαι ὡς κατάδικος ὁ παμμίαρος.
Οἶδα ὅτι πάντα τότε τὰ πεπραγμένα μοι ἐλεγχθήσονται καὶ οὐκ ἀποκρυβήσεται οὐδὲν παρὰ Σοί.
Ἀλλά δέομαί Σου, εὐσυμπάθητε, πολυέλεε, φιλανθρωπότατε Κύριε,
«μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με, οὐ λέγω, μὴ παιδεύσῃς με, ἀδύνατον γὰρ τοῦτο ἀπὸ τῶν ἔργων μου, ἀλλὰ μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με».
Κερδήσω τοῦτο παρὰ Σοί, ἐὰν μὴ τῷ θυμῷ Σου καὶ τῇ ὀργῇ Σου παιδεύσῃς με, μηδὲ φανερώσῃς αὐτὰ Ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων ἐνώπιον εἰς αἰσχύνην μου καὶ ὄνειδος.
«Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με»·
εἰ φθαρτοῦ βασιλέως θυμὸν οὐδεὶς ἐνεγκεῖν δύναται, πόσῳ μάλλον Σοῦ τοῦ Κυρίου τὸν θυμὸν ὁ ἄθλιος ὑποστήσομαι;
«Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ Σου ἐλέγξῃς με μηδὲ τῇ ὀργῇ Σου παιδεύσῃς με».
Περὶ ψυχῆς καὶ ἀναστάσεως
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΥΣΣΗΣ
ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Ο ΛΟΓΟΣ Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΑ
Εἰσαγωγή - Περίληψη
Ὁ λόγος αὐτὸς γράφτηκε τὸ 
φθινόπωρο τοῦ 379 μ.Χ., ὅταν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἐπισκέφθηκε τὴν ἀδελφή του Ὁσία Μακρίνα στὸν Πόντο, γιὰ νὰ παρηγορηθεῖ γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ τους Μεγάλου Βασιλείου. Ἡ Μακρίνα ἦταν ἄρρωστη, λίγο πρὶν τὸ τέλος της, ἀλλὰ εἶχε μαζὶ του ἕναν ἐνδιαφέροντα διάλογο ποὺ ἔδωσε ἀφορμὴ νὰ γραφτεῖ ὁ παρὼν λόγος. Τὰ κυριώτερα σημεῖα του εἶναι τὰ ἑξῆς:
Ὁ θάνατος εἶναι ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα· ὅταν τὸ σῶμα ἐγκαταλειφθεῖ ἀπὸ τὴν ψυχή, τότε ἀποσυντίθεται στὰ στοιχεῖα ποὺ πρὶν τὸ ἀποτελοῦσαν. Καθένα στοιχεῖο τοῦ σώματος ἐπιστρέφει στὸ φυσικό του στοιχεῖο, ἔτσι ὥστε κανένα ἐπιμέρους στοιχεῖο δὲν καταστρέφεται πλήρως ἢ δὲν ἐπιστρέφει στὴν ἀνυπαρξία, καὶ τὸ σῶμα παραμένει μέσα στὰ ὅρια αὐτοῦ τοῦ κόσμου (στὸ νερό, τὸν ἀέρα, τὸ χῶμα καὶ τὸ πῦρ). Αὐτὸ εἶναι ἡ φθορά, δηλαδὴ ἀποσύνθεση καὶ ὄχι καταστροφὴ ἢ μετάπτωση σὲ κατάσταση ἀνυπαρξίας.
Ἡ ψυχὴ δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἀποσύνθεση, γιατὶ εἶναι ἁπλὴ καὶ ἀσύνθετη καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ διασπαστεῖ. Ἡ ψυχὴ εἶναι ἀθάνατη καὶ ἐκτείνεται στὴν αἰωνιότητα. Τὸ μόνο ποὺ ἀλλάζει σ᾿ αὐτὴν κατὰ τὸ θάνατο εἶναι ὁ τρόπος ὑπάρξεώς της. Ἀκόμη καὶ τότε ἡ σχέση της μὲ τὸ φθειρόμενο σῶμα δὲν διακόπτεται, καὶ ἡ ψυχὴ θὰ μπορέσει νὰ βρεῖ ὅλα τὰ στοιχεῖα του λόγω τῆς γνωστικῆς της δυνάμεως. Οὔτε ὁ χῶρος (ἀπόσταση) οὔτε ὁ χρόνος ἐμποδίζει τὴν ψυχὴ νὰ βρεῖ τὰ στοιχεῖα τοῦ σώματος κατὰ τὴν ἀνάσταση.
Αὐτὸ ποὺ περιμένει τοὺς ἀνθρώπους μετὰ θάνατον εἶναι ἡ κάθαρση, ἡ ἀνανέωση καὶ ἀποκατάσταση τοῦ σώματος καὶ ἡ ἀνάσταση ὅλων. Ὁ Δημιουργὸς δὲν θέλει νὰ μείνουμε ἁπλὰ ἔμβρυα. Ὁ τελικὸς σκοπὸς τῆς φύσεώς μας δὲν εἶναι ἡ κατάσταση τῆς νηπιακῆς ἡλικίας οὔτε οἱ ἐπόμενες ἡλικίες οὔτε ἀκόμη ἡ καταστροφὴ τοῦ σώματος ποὺ ἔρχεται μὲ τὸ θάνατο. Ὅλα αὐτὰ εἶναι μέρος τῆς ὁδοῦ ποὺ διανύουμε. Τὸ ἔσχατο τέρμα αὐτῆς τῆς κινήσεως εἶναι ἡ ἀποκατάστασή μας στὴν ἀρχέγονη κατάστασή μας. Ἡ ψυχὴ κατὰ τὴν ἀνάσταση θὰ ἐπιστρέψει στὸ σῶμα. Οἱ δίκαιες ψυχὲς θὰ δοξασθοῦν, ἀλλὰ οἱ ἁμαρτωλὲς θὰ τιμωρηθοῦν. Ἡ καθαρὴ ψυχὴ θ᾿ ἀπολαύσει τὴ θέα τοῦ Θεοῦ.
Στὴν ἐποχή μας ἀξίζει νὰ μελετηθεῖ ἰδιαίτερα ὁ λόγος, διότι θέτει τὸ θέμα τοῦ θανάτου, τὴ φθορὰ καὶ τὴν ἀνάσταση τοῦ σώματος, τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς. Ἡ ὅλη διαπραγμάτευση τοῦ θέματος ὁδηγεῖ τὸν ἀναγνώστη σὲ πρακτικὰ συμπεράσματα, ποὺ ἔχουν ἀντίκτυπο στὴν προσαρμογὴ τῆς καθημερινῆς του ζωῆς στὴν προοπτική της αἰώνιας ζωῆς, δηλαδὴ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Δούλος του φόβου, δούλος του θανάτου
Μπροστὰ στὸν θάνατο οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀδύναμοι σὰν τὰ κουνούπια, σὰν τὰ πετραδάκια.
Γιὰ ποιὸ πρᾶγμα καυχᾶσθε ὦ ἄνθρωποι;
Γιὰ τὸν πλοῦτο, τὴν ἐπιστήμη, τὴν φιλοσοφία καὶ τὴν κουλτούρα;
Ὅλα αὐτὰ εἶναι σκύβαλα - σὺ καὶ ἐγὼ δοῦλοι τοῦ θανάτου! Κάθε ἄνθρωπος εἶναι δοῦλος τοῦ φόβου, δοῦλος τοῦ θανάτου.
Οι ψευδόσοφοι και η ανάπηρη δικαιοσύνη τους
Ἡ Δικαιοσύνη καὶ ἡ Ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἐνοχλοῦν τοὺς ἀνόμους, ἐνοχλοῦν αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἀνήμποροι ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, ἐνοχλοῦν ὅλους ὅσοι εἶναι μεθυσμένοι ἀπὸ τὰ διάφορα πάθη. Μήπως καὶ σήμερα δὲν κραυγάζουν οἱ Χριστομάχοι: σταύρωσον, σταύρωσον αὐτόν! Μήπως καὶ σήμερα δὲν ζητοῦν τὴν κεφαλὴ τοῦ Ἰησοῦ ἀπὸ τὴν Ναζαρέτ;
Ὦ ναί, ὅταν οἱ ἄνθρωποι τρελαθοῦν ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, ὅταν ἀλλοφρονήσουν ἀπὸ τὴν αὐταρέσκεια, τότε δὲν τοὺς χρειάζεται ὁ Θεός, δὲν χρειάζονται τὴν Δικαιοσύνη Του ἀφοῦ ἀνακηρύσσουν τὸν ἑαυτό τους γιὰ Θεό. Προτείνουν τὴν ἐλάχιστη καὶ ψεύτικη ἀλήθεια τους ὡς τὴν μεγάλη, τὴν σωτήρια ἀλήθεια. Ἀνακηρύσσουν ἀκόμα, τὴν ἐλάχιστη γήϊνη, δική τους ἀνάπηρη δικαιοσύνη ὡς τὴν μέγιστη δικαιοσύνη: δὲν μᾶς χρειάζεται ἡ Δικαιοσύνη τοῦ Χριστοῦ, δὲν θέλουμε τὴν Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.
Περί του θανάτου
Δὲν πρέπει νὰ θλιβώμεθα, ἀγαπητοὶ χριστιανοὶ ἀπὸ τὴν ἐκδημία τῶν ἀδελφῶν μας πρὸς τὸν Θεό, ἀφοῦ γνωρίζομε καλὰ ὅτι δὲν ἔχουν χαθῆ, ἀλλ' ὅτι ἁπλῶς προηγοῦνται ἀπὸ ἐμᾶς.
Ξέρομε πράγματι ὅτι δὲν μᾶς ἐγκαταλείπουν παρὰ γιὰ νὰ προπορευθοῦν, ὅπως κάνουν συχνὰ οἱ ταξιδιῶτες καὶ οἱ ναυτικοί.
Μποροῦμε νὰ λυπούμεθα, χωρὶς ὅμως νὰ θρηνοῦμε τὴν ἀπώλειά τους.
Εἰς τὸν Υἱὸν τῆς Χήρας
"Καὶ ἐγένετο καθεξῆς, ἐπορεύετο ὁ Ἰησοῦς εἰς πόλιν καλουμένην Ναῒν, καὶ συνεπορεύοντο αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἱκανοὶ, καὶ ὄχλος πολύς. Ὡς δὲ ἤγγισε τῇ πύλῃ τῆς πόλεως, καὶ ἰδοὺ ἐξεκομίζετο τεθνηκὼς υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὑτοῦ, καὶ αὕτη ἦν χήρα."
Ὅλα τὰ πάθη, ἐλεεινὰ, καὶ πολλῆς συμπαθείας μεστά.
Μονογενοῦς υἱοῦ ἀπολυθέντος τῆς παρούσης ζωῆς, ἡ γλυκυτάτη μήτηρ ἐβόα, ὅτι Προσηγορίας μόνης γεγένημαι μήτηρ, ἧστινος τὰς ἐπὶ τῷ τοκετῷ ὠδῖνας ἐτρύγησεν ὁ θάνατος.
Ἕνα βότρυν εἶχεν ἡ ἄμπελος, καὶ τοῦτον ἡ ζάλη τοῦ θανάτου συνέτριψε·
μίαν βακτηρίαν ἐκέκτητο, καὶ ταύτην ὁ κοινὸς ἀνείλετο θάνατος.
Νουθεσίαι πνευματικαὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Καιρός σε λοιπὸν ἀνανῆψαι καὶ πάντα ἀποσείσασθαι.
Μνήσθητι ὅτι σήμερον ἢ αὔριον ἰδεῖν ἔχεις τοὺς οὐρανοὺς,
καὶ τοὺς ἀγγέλους θεάσασθαι,
καὶ παραστῆναι τῷ φοβερῷ βήματι,
καὶ ἐλθεῖν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ κριτηρίῳ αὐτοῦ,
ἐν τῷ τῆς σωφροσύνης καὶ δικαιοσύνης καὶ ἀληθείας δικαστηρίῳ,
καὶ λόγον δοῦναι παντὸς τοῦ βίου σου.
Θάνατος
Θὰ στραφοῦμε τώρα στὶς διάφορες ἀκολουθίες ποὺ σχετίζονται μὲ τὸ θάνατο στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Πρῶτα ἀπ' ὅλα ὑπάρχουν δύο ἀκολουθίες ποὺ εἶναι πολύ γνωστὲς σ' ὅλους τοὺς Ὀρθοδόξους. Εἶναι τὸ «Τρισάγιον» ἡ «Παραστάσιμος Ἀκολουθία» ἡ παννυχίδα, [Στ.Μ. ὅπως ὀνομάζεται στὰ Ρωσικά]- καὶ ἡ «Νεκρώσιμος Ἀκολουθία» γιὰ τοὺς λαϊκούς.
Απώλεια
Ἡ πρώτη καὶ ἡ πλέον συνεχής ἐπαφή μας μὲ τὸ θάνατο πραγματοποιεῖται μέσα ἀπὸ τὸ αἴσθημα τῆς ἀπώλειας.
Εισαγωγή
Θὰ ἤθελα νὰ ἀρχίσω ἐξαφανίζοντας, ἂν εἶναι δυνατό, τὴ συνηθισμένη στάση ποὺ ἔχουν ἀναπτύξει οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι, ὅσον ἀφορᾶ τὸ θάνατο. Εἶναι ἕνα αἴσθημα φόβου καὶ ἀπόρριψης, ἕνα αἴσθημα ὅτι ὁ θάνατος εἶναι τὸ χειρότερο ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ συμβεῖ σ' ἕναν ἄνθρωπο καὶ ὅτι πρέπει νὰ ἐπιδιωχθεῖ ἡ ἐπιβίωση μὲ κάθε κόστος, ἀκόμη κι ὅταν αὐτὴ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὴν πραγματικὴ ζωή.
Θάνατος και Απώλεια
Αντώνιος (Μπλουμ)
Μητροπολίτης Σουρόζ (Σουγδαίας)
Θάνατος και Απώλεια
Περί σωτηρίας ψυχής και Παραδείσου - Επιστολή Γέροντος Εφραίμ του εν Αριζόνα
Θα έλθη καιρός, θα σημάνη ημέρα, θα έλθη στιγμή, όπου θα κλείσουν αυτά τα μάτια και θα ανοιχθούν τα της ψυχής. Τότε θα ίδωμεν νέον κόσμον, νέας υπάρξεις, καινήν κτίσιν, νέαν ζωήν μη έχουσαν τέρμα. Ο τίτλος της: «Αθανασία άπειρος».
Περὶ Ἱερῶν Μνημοσύνων - Ἅγιος Νεκτάριος
Ἅγιος Νεκτάριος
ΠΕΡΙ TΩΝ ΕΤΗΣΙΩΝ ΙΕΡΩΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΩΝ ΤΩΝ ΤΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
(κείμενο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου περὶ Ἱερῶν Μνημοσύνων ἀπὸ τὸ βιβλίο του «Μελέτη περὶ ἀθανασίας τῆς ψυχῆς καὶ ἱερῶν μνημοσύνων»)
Ομιλία 22
Ὅταν ἐξέλθῃ ἐκ τοῦ σώματος ψυχὴ ἀνθρώπου, μυστήριόν τι μέγα ἐκεῖ ἐπιτελεῖται. Ἐὰν γὰρ ᾖ ὑπεύθυνος ἐν ἁμαρτίαις, ἔρχονται χοροὶ δαιμόνων καὶ ἄγγελοι ἀριστεροί, καὶ δυνάμεις σκότους παραλαμβάνουσι τὴν ψυχὴν ἐκείνην καὶ κρατοῦσιν εἰς τὸ ἴδιον μέρος. Καὶ οὐκ ὀφείλει τις ἐπὶ τούτοις ξενίζεσθαι.
Ομιλία 16
Πᾶσαι αἱ νοεραὶ οὐσίαι, λέγω δὴ ἀγγέλων καὶ ψυχῶν καὶ δαιμόνων, ἀκέραιοι καὶ ἁπλούστατοι ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ ἐκτίσθησαν. Τὸ δέ τινας ἐξ αὐτῶν τραπῆναι εἰς τὸ κακὸν ἐκ τοῦ αὐτεξουσίου προσεγένετο αὐτοῖς· ἰδίῳ γὰρ θελήματι ἐξετράπησαν τοῦ προσήκοντος λογισμοῦ. Εἰ δέ φαμεν οὕτως ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ κτισθῆναι, ἄδικον κριτὴν λέγομεν τὸν Θεὸν πέμποντα εἰς πῦρ τὸν σατανᾶν.
Μακάριος ο Αιγύπτιος - Mελέτημα 10
1. Νομίζω ὅτι, ὅταν ὁ διάβολος εἶδε τὴν προπτωτικὴ δόξα τοῦ Ἀδὰμ νὰ λάμπει ἐξ ἴσου στὸ πρόσωπο τοῦ Μωϋσῆ, θὰ πληγώθηκε πολύ, βλέποντας σ' αὐτὸ τὴν ἀπόδειξη γιὰ τὴν κατάργηση τῆς βασιλείας του. «Ὁ θάνατος βασίλεψε ἀπὸ τὸν Ἀδὰμ μέχρι τὸν Μωϋσῆ, ἀκόμη καὶ σ' αὐτούς, ποὺ δὲν ἁμάρτησαν», γράφει ὁ Ἀπόστολος.
Περί μνήμης θανάτου
ΛΟΓΟΣ ΕΚΤΟΣ
Περί μνήμης θανάτου
Ἡ προσβολὴ τῶν φαντασιῶν καὶ ἡ ἰατρεία της
Ἂν ὁ πονηρὸς καὶ πείσμων ἐχθρός μας, ποὺ δὲν κουράζεται ποτὲ νὰ μᾶς πειράζῃ, ἤθελε κάποτε νὰ σὲ πολεμήσῃ καὶ ἰδιαίτερα κατὰ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου μὲ κάποιες ψεύτικες ἐμφανίσεις καὶ μὲ μεταμορφώσεις σὲ Ἄγγελο φωτός, ἐσὺ νὰ παραμένῃς σταθερὸς στὴν γνῶσι τῆς ταπεινότητος καὶ τῆς μηδαμινότητος τοῦ ἑαυτοῦ σου.
Ἡ προσβολὴ τῆς κενοδοξίας καὶ ἡ ἰατρεία της
Ἡ τρίτη προσβολὴ εἶναι τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς ἐκτιμήσεως μὲ τὴν ὁποία ἔχεις ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό σου καὶ στὰ ἔργα σου γιὰ νὰ σωθῇς. Γι᾿ αὐτὸ πάντοτε καὶ ἰδιαίτερα ἐκείνη τὴν τελευταία ὥρα τοῦ θανάτου μὴν ἀφήσῃς τὸν νοῦ σου νὰ σκεφθῆ οὔτε τὴν παραμικρὴ ἐκτίμησι τοῦ ἑαυτοῦ σου, οὔτε τῶν ἔργων σου, κι ἂν ἀκόμη κατώρθωσες ὅλες τὶς ἀρετὲς τῶν ἁγίων.
Ποιὲς εἶναι οἱ τέσσερες προσβολὲς ποὺ μᾶς φέρνουν οἱ ἐχθροί μας κατὰ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Καὶ πρῶτα ἡ προσβολὴ τῆς πίστεως καὶ ἡ θεραπεία της
Τέσσερις εἶναι οἱ κυριώτερες προσβολὲς καὶ πιὸ ἐπικίνδυνες μὲ τὶς ὁποῖες συνηθίζουν νὰ μᾶς πολεμοῦν οἱ ἐχθροί μας δαίμονες κατὰ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Ὁ πόλεμος ποὺ μᾶς κάνουν ἐναντίον τῆς πίστεως, ἡ ἀπόγνωσις, ἡ κενοδοξία καὶ τὰ διάφορα φαντάσματα καὶ οἱ μεταμορφώσεις τῶν δαιμόνων σὲ Ἀγγέλους φωτός.
Πῶς πρέπει νὰ προετοιμαζώμαστε ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν ποὺ μᾶς πολεμοῦν κατὰ τὸν καιρὸ τοῦ θανάτου
Ὅλη μας ἡ ζωὴ εἶναι ἕνας παντοτινὸς πόλεμος πάνω στὴ γῆ καὶ πρέπει νὰ πολεμοῦμε πάντοτε μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς, ὅπως εἴπαμε στὸ ιε´ κεφάλαιο τοῦ α´ μέρους. Ὅμως ἡ κύρια κι ἡ πιὸ σπουδαία ἡμέρα τοῦ πολέμου εἶναι κατὰ τὴν τελευταία ὥρα τοῦ θανάτου.
Πῶς πρέπει νὰ μελετᾷ κανεὶς καὶ νὰ προσεύχεται διὰ μέσου τῶν Ἀγγέλων καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων
Δυὸ τρόπους μπορεῖς νὰ μεταχειρισθῇς γιὰ νὰ δεχθῇς τὴν βοήθεια καὶ προστασία τῶν ἐπουρανίων ἁγίων.
Ὁ πόλεμος καὶ ἡ ἀπάτη ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος γιὰ ἐκείνους ποὺ κρατάει στὴν ὑπηρεσία τῆς ἁμαρτίας
Ὅταν ὁ διάβολος κρατᾷ κάποιον στὴν ὑπηρεσία τῆς ἁμαρτίας, δὲν φροντίζει γιὰ τίποτα ἄλλο παρὰ νὰ τὸν τυφλώνῃ περισσότερο καὶ νὰ τὸν βγάζῃ ἀπὸ κάθε καλὸ λογισμό, ποὺ μπορεῖ νὰ τὸν παρακινήσῃ στὸ νὰ γνωρίσῃ τὴν πολὺ δυστυχισμένη του ζωή· καὶ ὄχι μόνον τὸν βγάζει ἀπὸ τοὺς λογισμοὺς ποὺ τὸν καλοῦν στὴν ἐπιστροφὴ καὶ στὴν μετάνοια, βάζοντας στὸ νοῦ του ἄλλους λογισμοὺς κακοὺς καὶ ἀντίθετους, ἀλλ
Ἡ διόρθωσις τῶν ἐξωτερικῶν αἰσθήσεων. Καὶ μὲ ποιὸ τρόπο μπορεῖ κάποιος νὰ περάση ἀπὸ αὐτὲς στὴ θεωρία καὶ δοξολογία τοῦ Θεοῦ
Μεγάλη σκέψις καὶ παντοτεινὴ ἐξάσκησις χρειάζεται γιὰ νὰ κυβερνηθοῦν καὶ νὰ διορθωθοῦν καλὰ οἱ πέντε ἐξωτερικές μας αἰσθήσεις· δηλαδὴ ἡ ὅρασις, ἡ ἀκοή, ἡ ὄσφρησις, ἡ γεῦσις καὶ ἡ ἁφή.
ἐγὼ ἱμάτιον, ἐγὼ ῥίζα, ἐγὼ θεμέλιος, πᾶν ὅπερ ἂν θέλῃς ἐγώ· μηδενὸς ἐν χρείᾳ καταστῇς. Ἐγὼ καὶ δουλεύσω· ἦλθον γὰρ διακονῆσαι, οὐ διακονηθῆναι. Ἐγὼ καὶ φίλος, καὶ μέλος, καὶ κεφαλὴ, καὶ ἀδελφὸς, καὶ ἀδελφὴ, καὶ μήτηρ, πάντα ἐγώ· μόνον οἰκείως ἔχε πρὸς ἐμέ. Ἐγὼ πένης διὰ σέ· καὶ ἀλήτης διὰ σέ· ἐπὶ σταυροῦ διὰ σὲ, ἐπὶ τάφου διὰ σέ· ἄνω ὑπὲρ σοῦ ἐντυγχάνω τῷ Πατρὶ, κάτω ὑπὲρ σοῦ πρεσβευτὴς παραγέγονα παρὰ τοῦ Πατρός. Πάντα μοι σὺ, καὶ ἀδελφὸς, καὶ συγκληρονόμος, καὶ φίλος, καὶ μέλος. Τί πλέον θέλεις; τί τὸν φιλοῦντα ἀποστρέφῃ; τί τῷ κόσμῳ κάμνεις; τί εἰς πίθον ἀντλεῖς τετρημένον; 
