»»» Υπερηφάνεια
Υπερηφάνεια
Εἰς τὸν τελώνην καὶ τὸν Φαρισαῖον λόγος
Οἱ πόῤῥωθεν τοὺς λειμῶνας θεασάμενοι, ποικίλην μὲν βλέπουσι τῶν ἀνθέων τὴν τερπνότητα· τότε δὲ αὐτῶν τὸ εὐειδὲς γινώσκουσιν, ὅταν πλησίον γενόμενοι, τὰ ἄνθη ταῖς χερσὶν αὐτῶν ψηλαφήσωσι.
Τοιαύτην μοι νόει, ἀγαπητὲ, τῆς Ἐκκλησίας τὴν κατάστασιν, ἐπειδὴ καθάπερ ἄνθη ἀμάραντα πρόκειται τοῖς βουλομένοις τὰ τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν ἀναγνώσματα.
Ἴδοι γὰρ ἄν τις ἐν τοῖς πνευματικοῖς παραδείσοις προφήτας χορεύοντας, ταξιαρχοῦντας ἀποστόλους, πρεσβεύοντας μάρτυρας, συμμαχοῦντας ἀγγέλους, διδασκάλους ἀγωνιζομένους τὸν τῆς εὐσεβείας ἀγῶνα, ἄφθονον τὴν τοῦ Πνεύματος χάριν, αἵματι ∆εσποτικῷ λογικὰ σφραγιζόμενα ποίμνια, καὶ τὸ μεῖζον τῶν εἰρημένων, τὴν τῶν ἀγαθῶν κορυφὴν, τὴν τῶν ἐλπίδων βεβαίωσιν, τῆς τρυφῆς τὸ κεφάλαιον, τὴν τῆς χαρᾶς τελειότητα·
λέγω δὴ τὰ τοῦ Χριστοῦ Εὐαγγέλια, ἐν οἷς ἀπόκειται τῆς ἡμετέρας ζωῆς ἡ τελείωσις.
54η Ὁμιλία τοῦ Ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου
54 .1 ἐρώτησις .
περὶ τῶν ἐκπιπτόντων ἀδελφῶν
ἢ σφαλλομένων ἐν τῷ καθήκοντι βίῳ,
τίς ἡ αἰτία τοῦ οὕτως ζῶντας ἁγνοὺς ἐν τῇ ἐρήμῳ,
τοὺς μὲν ἀπατηθῆναι τὴν φρένα,
τοὺς δὲ περιπαρῆναι τῇ ἀκολασίᾳ;
Μακάριος ο Αιγύπτιος - Mελέτημα 20
1. Ἅγιος εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ καθάρισε τελείως τὸν ἐσωτερικό του ἄνθρωπο. Κάποιος ἀδελφός, ἐνῶ προσευχόταν μαζὶ μὲ ἄλλους ἀδελφούς, αἰχμαλωτίσθηκε ἀπὸ τὴ θεία δύναμη, καὶ μὲ ἁρπαγὴ τοῦ νοῦ του εἶδε τὴν ἄνω Ἰερουσαλήμ καὶ τὰ ἐκεῖ φωτεινὰ κατοικητήρια καὶ φῶς ἄπειρο καὶ ἀνέκφραστο, καὶ ἄκουσε φωνή, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ τόπος τῆς ἀναπαύσεως τῶν δικαίων. Μετὰ ἀπ' αὐτὸ ὑπερηφανεύθηκε καί, νομίζοντας τὸν ἑαυτό του σπουδαῖο, ἔπεσε σὲ βάθος ἁμαρτιῶν καὶ κυριεύτηκε ἀπὸ πολλὰ κακά. Ἄν λοιπὸν αὐτὸς ἔπαθε τέτοια, πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ καθένας νὰ λέει, «Ἀφοῦ νηστεύω καὶ ζῶ σὰν ξένος καὶ δίνω ἐλεημοσύνη καὶ ἔχω φυλαχθεῖ ἀπὸ πορνεία, κλοπὴ καὶ τὰ ὅμοια, ἄραγε εἶμαι ἅγιος; Γιατὶ τελειότητα δὲν εἶναι μόνον ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὰ φανερὰ κακά, ἀλλὰ κυρίως ἡ κάθαρση τῆς διανοίας!
Γρηγορείτε ουν και προσεύχεσθε
Ο Κύριος μας έχει προαναγγείλει την θλίψη, που θα προηγηθή της Δευτέρας Παρουσίας. Και έδωκε εντολή στους μαθητές Του να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά. Και να προσεύχωνται. Τους είπε: «Βλέπετε. Αγρυπνείτε. Προσεύχεσθε. Ουκ οίδατε γαρ πότε ο καιρός εστιν»[112]. Η προσευχή χρειάζεται πάντοτε. Και είναι πάντοτε στον άνθρωπο ωφέλιμη. Γιατί αυτή τον κρατεί σε κοινωνία με τον Θεό και υπό την σκέπη Του. Αυτή τον φυλάει από τη φιλαυτία και την αυτοπεποίθηση και από το παραστράτημα της ματαιοδοξίας και της υπερηφάνειας. Και μην ξεχνάμε, πως όλους αυτούς τους λογισμούς, επακόλουθα, κακές συνέπειες της πτώσεως, του ενσπείρουν στο νου μας τα εκπεσόντα πνεύματα της πονηρίας.
Σε περίοδο θλίψης και κινδύνων, ορατών και αοράτων, η προσευχή χρειάζεται ακόμη πιο πολύ. Γιατί είναι η έκφραση της απάρνησης της αυτοπεποίθησης και έκφραση της ελπίδας στο Θεό. Γιατί εφέλκει σε μας την θεία βοήθεια. Και ο παντοδύναμος Θεός έρχεται συνεργός μας. Και με ενέργειές Του θαυμαστές μας βγάζει από τις δύσκολες περιστάσεις, που βρισκόμαστε.
Περί υπερηφανείας
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ
Περί υπερηφανείας
(Διά την «ακέφαλον» υπερηφάνειαν)
1. Η υπερηφάνεια είναι άρνησις του Θεού, εφεύρεσις των δαιμόνων, εξουδένωσις των ανθρώπων, μητέρα της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξις ακαρπίας, φυγαδευτήριο της βοηθείας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλαξ των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπαθείας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας.
2. Αρχή της υπερηφανείας είναι το τέλος της κενοδοξίας. Μέσον, η εξουδένωσις του πλησίον, η αναιδής φανέρωσις των κόπων μας, ο εσωτερικός αυτοέπαινος, το μίσος των ελέγχων. Και τέλος, η άρνησις της βοηθείας του Θεού, η εξύψωσις της ιδικής μας ικανότητος, η δαιμονική συμπεριφορά.
Ἡ πτώση τοῦ Ἑωσφόρου
Ἡ πτώση τοῦ Ἑωσφόρου
Ὅταν σὲ ἀδικοῦν - Ἀββᾶ Ζωσιμᾶ
Πρόλογος
Ο ΑΒΒΑΣ Δωρόθεος, στὶς περίφημες «Διδασκαλίες» του, κάνει συχνὲς ἀναφορὲς στὸν ἀββᾶ Ζωσιμᾶ σὰν σὲ αὐθεντικὸ διδάσκαλο τῆς ἁγιοπνευματικῆς ζωῆς, ἀπονέμοντάς του μεγάλο σεβασμὸ καὶ ἐκτιμήση. Ὁ ὅσιος Ζωσιμᾶς, ποὺ ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 24 Ἰανουαρίου, ἔζησε ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 5ου ὡς τὶς ἀρχὲς τοῦ 6ου αἰῶνα. 1 Καταγόταν ἀπὸ τὴ Σίδη, χωριὸ κοντὰ στὴν Τύρο τῆς Φοινικῆς. Ἀρχικὰ ἀσκήτεψε σ' ἕνα μοναστήρι τῆς Τύρου καὶ ὑστέρα ἦρθε στὴ Λαύρα τοῦ ἁγίου Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτη. Τέλος, ἵδρυσε δικό του μοναστήρι κοντὰ στὴ γενέτειρά του. Μὲ τὴν ἄσκηση ἔφτασε σὲ ὕψη ἀρετῆς, ἀξιώθηκε ν' ἀποκτήσει τὸ προορατικὸ χάρισμα καὶ ἔκανε πολλὰ θαύματα, γιὰ τὰ ὁποῖα πῆρε τὴν προσωνυμία τοῦ θαυματουργοῦ. Προεῖδε μάλιστα καὶ τὴν καταστροφὴ τῆς Ἀντιόχειας ἀπὸ σεισμό (528). Ἀπὸ τὸν ἅγιο Θεόδωρο τὸ Στουδίτη ὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς θεωρεῖται πρότυπο ταπεινοφροσύνης καὶ προβάλλεται ὡς ἀξιομίμητο ὑπόδειγμα ἀσκητικῆς συνεπείας ἀνάμεσα στοὺς μεγάλους πατέρες τῆς ἐρήμου - Ἀντώνιο, Ἰλαρίωνα, Παχώμιο, Εὐθύμιο καὶ Σᾶββα.
Τὰ δυὸ δένδρα
Ζαλίζεται κανένας κι ἀπελπίζεται, βλέποντας σὲ ποιὸν καιρὸν ζοῦμε. Σ ̓ ἕναν καιρὸ ὁλότελα παλαβὸν καὶ σκοτισμένον ποὺ ἡ τρέλλα κι ἡ ἀνοησία ἔχουνε κυριαρχήσει ἐπάνω σ ̓ ὅλον τὸν κόσμο... Κάθουμαι καὶ συλλογίζουμαι κι ἀπορῶ πῶς οἱ σημερινοὶ ἄνθρωποι ἔχουνε τὴν ἰδέα πὼς πηγαίνουνε μπροστά, πὼς προοδεύουνε σὲ ὅλα, ἐνῶ στ ̓ ἀλήθεια πηγαίνουνε ὅλο καὶ πίσω, κατεβαίνουνε ὅλο καὶ παρακάτω;...
Τοῦ ἁγίου Κλήμεντος τοῦ Ῥώμης ἐπισκόπου ἐπιστολὴ πρὸς Κορινθίους Α’
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α’.
Ἡ ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ ἡ παροικοῦσα Ῥώμην τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ τῇ παροικούσῃ Κόρινθον, κλητοῖς ἡγιασμένοις ἐν θελήματι Θεοῦ διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ παντοκράτορος Θεοῦ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ πληθυνθείη.
Οι ψευδόσοφοι και η ανάπηρη δικαιοσύνη τους
Ἡ Δικαιοσύνη καὶ ἡ Ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἐνοχλοῦν τοὺς ἀνόμους, ἐνοχλοῦν αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἀνήμποροι ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες, ἐνοχλοῦν ὅλους ὅσοι εἶναι μεθυσμένοι ἀπὸ τὰ διάφορα πάθη. Μήπως καὶ σήμερα δὲν κραυγάζουν οἱ Χριστομάχοι: σταύρωσον, σταύρωσον αὐτόν! Μήπως καὶ σήμερα δὲν ζητοῦν τὴν κεφαλὴ τοῦ Ἰησοῦ ἀπὸ τὴν Ναζαρέτ;
Ὦ ναί, ὅταν οἱ ἄνθρωποι τρελαθοῦν ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια, ὅταν ἀλλοφρονήσουν ἀπὸ τὴν αὐταρέσκεια, τότε δὲν τοὺς χρειάζεται ὁ Θεός, δὲν χρειάζονται τὴν Δικαιοσύνη Του ἀφοῦ ἀνακηρύσσουν τὸν ἑαυτό τους γιὰ Θεό. Προτείνουν τὴν ἐλάχιστη καὶ ψεύτικη ἀλήθεια τους ὡς τὴν μεγάλη, τὴν σωτήρια ἀλήθεια. Ἀνακηρύσσουν ἀκόμα, τὴν ἐλάχιστη γήϊνη, δική τους ἀνάπηρη δικαιοσύνη ὡς τὴν μέγιστη δικαιοσύνη: δὲν μᾶς χρειάζεται ἡ Δικαιοσύνη τοῦ Χριστοῦ, δὲν θέλουμε τὴν Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.
Προτρεπτικός εἰς ὑπομονήν
Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἐκ τῶν ἐπῶν μετάφρασις παραγγελμάτων περὶ ἡσυχίας καὶ ἀρετῶν.
Ἡσυχίαν μὲν ἐν λόγοις ἐπιτήδευε, ἡσυχίαν δὲ ἐν ἔργοις, ὡσαύτως δὲ ἐν γέλωτι καὶ βαδίσματι·
σφοδρότητα δὲ ἀπόφευγε προπετῆ οὕτω γὰρ ὁ νοῦς διαμενεῖ βέβαιος,
καὶ οὐχ ὑπὸ τῆς σφοδρότητος ταραχώδης γινόμενος ἀσθηνὴς ἔσται καὶ βραχὺς περὶ φρόνησιν καὶ σκοτεινὸν ὁρῶν,
οὐδὲ ἡττηθήσεται μὲν γαστριμαργίας,
ἡττηθήσεται δὲ ἐπιζέοντος θυμοῦ,
ἡττηθήσεται δὲ τῶν ἄλλων παθῶν,
ἕτοιμον αὐτοῖς ἅρπαγμα προκείμενος·
τὸν γὰρ δὴ νοῦν προσήκει τῶν παθῶν ἐπικρατεῖν ὑψηλὸν ἐφ' ἡσύχου θρόνου καθήμενον ἀφορῶντα πρὸς Θεόν.
Εἰς τὸν ρ` ψαλμόν - Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Πάλιν ἡμῖν, ἀγαπητοὶ, πνευματικῶς ᾄδειν ὁ μακάριος ∆αυῒδ ὁ προφήτης παρακελεύεται·
πάλιν τὸ καλὸν ᾆσμα μελῳδεῖν ἡμᾶς ὁμοφρόνως παρασκευάζει·
πάλιν τὸ πνευματικὸν καὶ ἐπουράνιον μέλος προβαλλόμενος, πνευματικοὺς ἡμᾶς διὰ τῆς ᾠδῆς ἀπεργάζεται.
Περὶ τοῦ ἀπομακρύνεσθαι ἐκ τοῦ κόσμου, καὶ ἐξ ὅλων, ὅσα θολώνουσι καὶ σκοτίζουσι τὸν νοῦν.
ΛΟΓΟΣ Ε'.
Περὶ τοῦ ἀπομακρύνεσθαι ἐκ τοῦ κόσμου,
καὶ ἐξ ὅλων, ὅσα θολώνουσι καὶ σκοτίζουσι τὸν νοῦν.
Ο ΘΕΟΣ ἔδωκε πολλὴν τιμὴν εἰς τοὺς ἀνθρώπους διὰ τῆς μαθήσεως τῶν δύο νόμων τοῦ τε φυσικοῦ καὶ τοῦ γραπτοῦ, διὰ τῆς ὁποίας μαθήσεως ἐχάρισεν εἰς αὐτοὺς φωτισμόν, καὶ πανταχόθεν ἤνοιξεν εἰς αὐτοὺς πᾶσαν κεκλεισμένην θύραν, ἵνα εἰσέλθωσιν εἰς τὴν σωτηριώδη ἐπίγνωσιν τοῦ Θεοῦ.
Θέλεις πιστὸν μάρτυρα διὰ τὰ εἰρημένα;
σὺ ὁ ἴδιος γενοῦ εἰς ἑαυτόν, καὶ δὲν θέλεις ἀπωλεσθῆ•
ἐὰν δὲ θέλῃς καὶ ἔξωθεν νὰ γνωρίσῃς τοῦτο, ἔχεις ἄλλον διδάσκαλον καὶ μάρτυρα, ἵνα σὲ ὁδηγήσῃ ἀπλανῶς εἰς τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθείας.
Ἀπὸ ποῦ προέρχεται ἡ σημερινὴ κρίση; - Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Μὲ ρωτᾶς, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ ποὺ προέρχεται ἡ σημερινὴ κρίση, καὶ τί σημαίνει αὐτή.
Ποιὸς εἶμαι ἐγὼ γιὰ νὰ μὲ ρωτᾶς γιὰ ἕνα τόσο μεγάλο μυστικό; «Μίλα, ὅταν ἔχεις κάτι καλύτερο ἀπὸ τὴ σιωπή», λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ὅμως παρόλο ποὺ θεωρῶ, ὅτι ἡ σιωπὴ εἶναι τώρα καλύτερη ἀπὸ κάθε ὁμιλία, καὶ ὅμως λόγω ἀγάπης πρὸς ἐσένα, θὰ σοῦ ἐκθέσω ἐκεῖνα ποὺ σκέπτομαι περὶ αὐτοῦ ποὺ ρώτησες.
Αποσπάσματα σοφίας
Γίνου ἀμαθὴς καὶ ἰδιώτης ἐν τῇ σοφίᾳ σου, καὶ ὄχι σοφὸς ἐν τῇ ἀμαθείᾳ σου καὶ ἐὰν ἡ ταπείνωσις ὑψοῖ τὸν ἁπλοῦν καὶ ἀμαθῆ, πόσης ἄραγε τιμῆς γενήσεται πρόξενος εἰς τοὺς τιμίους καὶ σοφοὺς ἀνθρώπους;
Αυστηρότητα στους αναιδείς, επιείκεια στους φιλότιμους
Αν ένας άνθρωπος έχη αγαθή προαίρεση, αλλά δεν βοηθήθηκε από μικρός, δεν είναι κολακεία να του πης τα καλά που βλέπεις σ’ αυτόν, γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο βοηθιέται και αλλοιώνεται, επειδή δικαιούται και την θεία βοήθεια. Είπα σε κάποιον: «Εσύ είσαι καλός. Δεν ταιριάζουν σ’ εσένα αυτά που κάνεις». Του το είπα αυτό, γιατί είδα το καλό του χωράφι και τον κακό σπόρο που είχε ρίξει.
Υπερηφάνεια
Ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ εἶναι ἡ σατανικὴ ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία ἀρνεῖται τὸ Θεὸ καὶ βλασφημεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, γί’ αὐτὸ καὶ πολὺ δύσκολα θεραπεύεται. Εἶναι ἕνα βαθὺ σκοτάδι, τὸ ὁποῖο ἐμποδίζει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς νὰ δοῦν τὸ φῶς ποὺ ὑπάρχει μέσα της καὶ ποὺ ὁδηγεῖ στὸ Θεό, στὴν ταπείνωση, στὴν ἐπιθυμία τοῦ ἀγαθοῦ.
Διάκριση
Σᾶς συνιστῶ νὰ ἔχετε σὲ ὅλα διάκριση καὶ φρόνηση. Ν’ ἀποφεύγετε τὰ ἄκρα. Οἱ αὐστηρότητες συμβαδίζουν μὲ τὰ μέτρα τῆς ἀρετῆς. Αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει μεγάλες ἀρετὲς καὶ συναγωνίζεται μὲ τοὺς τέλειους, θέλοντας νὰ ζεῖ μὲ αὐστηρότητα, ὅπως οἱ ἅγιοι ἀσκητές, αὐτὸς κινδυνεύει νὰ ὑπερηφανευθεῖ καὶ νὰ πέσει. Γί’ αὐτὸ νὰ πορεύεσθε μὲ διάκριση καὶ νὰ μὴν ἐξαντλεῖτε τὸ σῶμα μὲ ὑπέρμετρους κόπους.
Θέλουν νά κάμουν θαύματα
Δύσκολο στόν ἄνθρωπο νά ἔχη δόξα καί τιμή χωρίς ζημία στήν ψυχή του[69].
Μακάριος ο Αιγύπτιος - Mελέτημα 21
1. Ὅπως ὁ πλεονέκτης, κι' ἄν μαζέψει ἀναρίθμητα χρήματα, δὲν χορταίνει, ἀλλὰ μεγαλώνει ἡ ἐπιθυμία του γιὰ περισσότερα. Ἤ ὅπως ἐκεῖνος ποὺ ἀπομακρύνεται ἀπὸ ἕνα ποτάμι μὲ γλυκύτατο νερὸ πρίν ξεδιψάσει νοιώθει μεγαλύτερη δίψα. Ἔτσι καὶ στὸν καθένα μας ἡ γεύση τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει κορεσμὸ ἤ τέλος. Ἀλλὰ ὅσο πλουτίζει κανεὶς μ' αὐτὸν τὸν πλοῦτο, τόσο νομίζει τὸν ἑαυτό του φτωχό.
Περί λογισμών βλασφημίας
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ
Περί λογισμών βλασφημίας
(οι οποίοι είναι ανέκφραστοι)
Περί κενοδοξίας
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
Περί κενοδοξίας
(Διά την πολύμορφον κενοδοξίαν)
Οἱ πειρασμοὶ δόθηκαν ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ ὠφέλειά μας
Καὶ γενικά, γιὰ νὰ καταλάβουμε ὅτι ὅλοι οἱ πειρασμοί μας δόθηκαν ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ τὸ συμφέρον μας (1), πρέπει νὰ σκεφθοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἐξ αἰτίας τῆς κακῆς κλίσεως τῆς διεφθαρμένης του φύσεως, εἶναι ὑπερήφανος, φιλόδοξος, στὸ ἔπακρο δοκησίσοφος [μετ=φαντασμένος, μωρόσοφος] καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς ἰδικῆς του γνώμης, καὶ θέλει πάντοτε νὰ τὸν ὑπο
Ἡ προσβολὴ τῆς κενοδοξίας καὶ ἡ ἰατρεία της
Ἡ τρίτη προσβολὴ εἶναι τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς ἐκτιμήσεως μὲ τὴν ὁποία ἔχεις ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό σου καὶ στὰ ἔργα σου γιὰ νὰ σωθῇς. Γι᾿ αὐτὸ πάντοτε καὶ ἰδιαίτερα ἐκείνη τὴν τελευταία ὥρα τοῦ θανάτου μὴν ἀφήσῃς τὸν νοῦ σου νὰ σκεφθῆ οὔτε τὴν παραμικρὴ ἐκτίμησι τοῦ ἑαυτοῦ σου, οὔτε τῶν ἔργων σου, κι ἂν ἀκόμη κατώρθωσες ὅλες τὶς ἀρετὲς τῶν ἁγίων.
Ἡ ὑπόληψις τοῦ ἑαυτοῦ μας καὶ ἡ παρακίνησις τοῦ διαβόλου μᾶς κάνουν νὰ κρίνουμε μὲ αὐθάδεια τὸν πλησίον. Πῶς πρέπει νὰ ἀντιστεκώμαστε σὲ αὐτά
Ἀπὸ τὴν ρίζα τῆς φιλαυτίας, τὴν ὁποία ἔχουμε ἀναφέρει πολλὲς φορές, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν τιμὴ ποὺ ἔχουμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας, προέρχεται μία ἄλλη κακία ποὺ μᾶς προξενεῖ πάρα πολὺ μεγάλη ζημία· αὐτὴ εἶναι ἡ αὐθάδης κρίσις καὶ κατάκρισις ποὺ κάνομε σὲ βάρος τοῦ πλησίον μας.
Ἡ τελευταία ἀπάτη, ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ διάβολος, γιὰ νὰ μᾶς γίνωνται αἰτία κακίας οἱ ἀρετὲς ποὺ ἀποκτήσαμε
Τὸ πανοῦργο φίδι, δὲν σταματάει ποτὲ νὰ μᾶς πειράζῃ μὲ τὶς πανουργίες καὶ τὶς ἀπάτες του, ἀκόμη καὶ σὲ αὐτὲς τὶς ἀρετές, ποὺ ἀποκτήσαμε, γιὰ νὰ μᾶς γίνωνται αὐτὲς αἰτίες φθορᾶς καὶ κακίας· ἐπειδή, συναρεσκόμενοι σὲ αὐτὲς καὶ στὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό, φτάνουμε νὰ ὑψηλοφρονοῦμε, καὶ ὑψηλοφρονοῦντες πέφτουμε (φεῦ!) μετὰ ἀπὸ αὐτὰ στὴν κακία καὶ στὸ λάκκο τῆς ὑπερηφάνειας καὶ τῆς κενοδοξίας.
Ἡ ἀπάτη ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ ἐχθρός, γιὰ ἐκείνους ποὺ νομίζουν ὅτι βαδίζουν στὴν τελειότητα
Ὅταν ὁ ἐχθρὸς δὲν μπορῇ νὰ νικήσῃ οὔτε αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἐξαρτηθῆ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, οὔτε αὐτοὺς ποὺ ζητᾶνε νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ αὐτήν, ὅπως παραπάνω εἴπαμε, τότε τρέχει ὁ πονηρὸς στοὺς ἐνάρετους καὶ πολεμάει σὰν πανοῦργος νὰ τοὺς κάνῃ νὰ λησμονήσουν τοὺς ἐχθρούς, ποὺ εἶναι κοντά τους καὶ ἔμπρακτα τοὺς πολεμοῦν καὶ τοὺς βλάπτουν, νὰ ἐπιθυμοῦν ὅμως καὶ νὰ φαντάζωνται πάνω ἀπὸ τὴν δύναμί τους τὰ
Πῶς πρέπει νὰ κυβερνᾶμε τὴ γλῶσσα μας
Ἀνάγκη μεγάλη εἶναι νὰ κυβερνᾷ κάποιος ὅπως πρέπει τὴν γλῶσσα του καὶ νὰ τὴν χαλιναγωγῇ.
Τὸ λάθος ποὺ κάνουν πολλοὶ νομίζοντας ὡς ἀρετὴ τὴν μικροψυχία
Σχετικὰ μὲ αὐτό, βρίσκονται σὲ πλάνη πολλοί, ὅσοι νομίζουν γιὰ ἀρετὴ τὴν ὀλιγοψυχία καὶ τὴν ὑπερβολικὴ λύπη ποὺ τοὺς συνοδεύει ὕστερα ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, μὴ γνωρίζοντας ὅτι αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ κρυφὴ ὑπερηφάνεια καὶ πρόληψι, ποὺ ἔχουν κάνει θεμέλια πάνω στὴν ἐλπίδα καὶ στὸ θάρρος ποὺ ἔχουν στὸ ἑαυτό τους καὶ στὶς δυνάμεις τους.