Αποσπάσματα σοφίας

Γίνου ἀμαθὴς καὶ ἰδιώτης ἐν τῇ σοφίᾳ σου, καὶ ὄχι σοφὸς ἐν τῇ ἀμαθείᾳ σου καὶ ἐὰν ἡ ταπείνωσις ὑψοῖ τὸν ἁπλοῦν καὶ ἀμαθῆ, πόσης ἄραγε τιμῆς γενήσεται πρόξενος εἰς τοὺς τιμίους καὶ σοφοὺς ἀνθρώπους;

Φεῦγε τὴν κενοδοξίαν, καὶ θέλεις δοξασθῆ•
φοβήθητι τὴν ὑπερηφάνειαν, καὶ θέλεις μεγαλυνθῆ•
διότι οὔτε ἡ κενοδοξία οὔτε ἡ ὑψηλοφροσύνη διενεμήθη εἰς τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων.
Ἐὰν ἐκουσίως ἀπαρνήθῃς ὅλα τὰ τοῦ κόσμου,
μὴ θέλε νὰ φιλονεικῇς μετὰ τίνος δι' ἐλάχιστόν τι πράγμα.
Ἐὰν ἀπεστράφῃς τὴν κενοδοξίαν,
φεῦγε καὶ τοὺς κενοδόξους•
φεῦγε τοὺς ἀγαπῶντας τὰ πολλὰ κτήματα,
ὡς καὶ τὴν ἀπόκτησιν αὐτῶν.
Ἀπομάκρυνον σεαυτὸν ἐκ τῶν ἀσώτων ἀνθρώπων,
ὡς καὶ ἐκ τῆς ἀσωτείας.
Φεῦγε τοὺς ἀκολάστους, ὡς καὶ τὴν ἀκολασίαν καθότι ἐὰν καὶ μόνη ἡ ψιλὴ ἐνθύμησις τῶν εἰρημένων κακῶν ταράττει τὸν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου, πόσῳ μᾶλλον ἡ θεωρία αὐτῶν, καὶ τὸ μετὰ τῶν τοιούτων ἀνθρώπων συζῇν;
Προσέγγισον εἰς τοὺς δικαίους,
καὶ δι' αὐτῶν θέλεις πλησίασει εἰς τὸν Θεόν•
Συναναστρέφου μετὰ τῶν ἐχόντων ταπείνωσιν
καὶ θέλεις μάθει τοὺς τρόπους αὐτῶν•
διότι ἐὰν καὶ μόνη ἡ θεωρία τῶν τοιούτων ᾖναι ὠφέλιμος, πόσῳ μᾶλλον ἡ διδασκαλία αὐτῶν;

Ἀγάπησον τοὺς πτωχούς,
ἵνα δι'αὐτῶν, ἐπιτύχῃς τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ.
Μὴ πλησιάσῃς εἰς τοὺς φιλονείκους ἀνθρώπους,
ὅπως μὴ ἀναγκασθῇς νὰ ἐξέλθῃς καὶ σὺ ἐκ τῆς γαλήνης καὶ ἀταραξίας τοῦ νοός σου.
Μὴ ἀηδιάσῃς τὰς δυσωδίας τῶν ἀῤῥώστων, καὶ μάλιστα τῶν πτωχῶν ἐπειδὴ καὶ σὺ περίκεισαι σῶμα ὡς καὶ αὐτοί.
Μὴ ἀπελπίσῃς τοὺς θλιβομένους κατὰ τὴν καρδίαν,
ἵνα μὴ τιμωρηθῇς καὶ σὺ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ,
καὶ ζητήσῃς παρηγορὶαν ἐξ αὐτῶν, καὶ δὲν θέλεις εὕρει.
Μὴ χλευάσῃς ποτὲ μυσαρὸν ἄνθρωπον•
διότι πάντες ἴσοι εἰς τὸν ᾅδην θέλομεν πορευθῆ.
Ἀγάπησον τοὺς ἁμαρτωλούς, μίσησον ὅμως τὰ ἔργα αὐτῶν,
ἵνα μὴ ἐμπέσῃς εἰς τὰ αὐτὰ πάθη, εἰς τὰ ὁποῖα αὐτοὶ εὑρίσκονται.
Ἐνθυμήθητι, ὅτι ὑπάρχεις κοινωνὸς τῆς ἐνύλου φύσεως,
καὶ κάμε τὸ καλὸν εἰς πάντας.
Μὴ ἐπιπλήττῃς τοὺς ἔχοντας χρείαν τῆς εὐχῆς σου, μήτε ἀποστέρῃ αὐτοὺς τῶν παρηγορητικῶν σου λόγων, ἵνα μὴ ἀπελπισθῶσι, καὶ ζητήσῃ ὁ Θεὸς τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἐκ τῶν χειρῶν σου•
ἀλλὰ μιμοῦ τοὺς ψυχικοὺς ἐκείνους ἰατρούς, οἵτινες διὰ τῶν πλέον ψυχροτέρων φαρμάκων τοῦ λόγου προσπαθοῦσι νὰ θεραπεύσωσι τὰ θερμότερα πάθη, καὶ τὰ ψυχρότερα πάλιν τῶν παθῶν διὰ τῶν ἐναντίων.

Ἀνάγκασον σεαυτόν, ἵνα, ὅταν ἀπαντήσῃς τὸν πλησίον σου, τιμήσῃς αὐτὸν ὑπὲρ τὸ μέτρον αὑτοῦ, καὶ φίλησον τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας αὑτοῦ, καὶ κράτησον αὐτὰς ἐπὶ ὥραν μετὰ πολλῆς τιμῆς, καὶ θέσον αὐτὰς εἰς τοὺς ὀφθαλμούς σου•
καὶ ἐπαίνεσον αὐτὸν εἰς ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα δὲν ἔχει•
καί, ὅταν χωρισθῇ ἀπὸ σοῦ, εἶπε δι' αὐτὸν ὅ,τι καλὸν καὶ τίμιον•
καθότι διὰ τῶν τοιούτων σου τρόπων ἕλκεις αὐτὸν εἰς τὸ καλόν, καὶ ἀναγκάζεις αὐτὸν νὰ σ' ἐντρέπηται διὰ τὸν ὁποῖον ἔκαμες εἰς αὐτὸν χαιρετισμόν, καὶ σπείρεις εἰς τὴν ψυχὴν αὑτοῦ σπέρματα ἀρετῆς•
σὺ δὲ ἐκ τοῦ τοιούτου σου καλοῦ τρόπου συνηθίζεις καὶ ἀποκτᾷς τύπον καλόν, καὶ πολλὴν ταπείνωσιν καὶ ἄνευ κόπου κατορθοῖς μεγάλας ἀρετάς•
ἐκτὸς δὲ τούτου, καὶ αὐτὸς ὁ πλησίον σου ἐὰν ἔχῃ τι ἐλάττωμα, οὕτω τιμώμενος παρὰ σοῦ, εὐκόλως δέχεται παρὰ σοῦ τὴν θεραπείαν αὐτοῦ, ἐντρεπόμενος διὰ τὴν ὁποίαν προσέφερες εἰς αὐτὸν τιμήν.

Τοῦτον τὸν τρόπον διατήρησον πάντοτε,
τὸ νὰ γλυκοχαιρετᾷς καὶ νὰ τιμᾷς πάντας,
καὶ μὴ παρακινήσῃς τινὰ εἰς θυμόν, ἢ φθονήσῃς,
ἢ ἀποστραφῇς, μήτε δι' αὐτὴν αὐτοῦ τὴν πίστιν,
μήτε διὰ τὰ κακὰ αὐτοῦ ἔργα•
ἀλλὰ προφυλάττου, καὶ μὴ ἐλέγξῃς τινά,
μήτε νὰ μεμφθῇς διὰ κανὲν πρᾶγμα•
καθότι ἔχομεν πάντες εἰς τοὺς οὐρανοὺς κριτήν,
ὅστις δὲν ἀποβλέπει εἰς πρόσωπα.
Ἐὰν δὲ θέλῃς νὰ ἐπιστρέψῃς τὸν πλησίον σου εἰς τὴν εὐθείαν ὁδὸν τῆς ἀληθείας, λυπήσου δι' αὐτόν, καὶ μετὰ δακρύων ἀγάπης εἰπὲ εἰς αὐτὸν ἕνα, ἢ δύο μόνον λόγους, χωρὶς νὰ ἐξαφθῇς κατ' αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ θυμοῦ, ἵνα μὴ ἴδῃ εἰς σὲ σημεῖον ἔχθρας•
διότι ἡ ἀγάπη δὲν ἠξεύρει νὰ θυμώνῃ, οὔτε νὰ παροξύνηται, οὔτε νὰ μέμφηταί τινα μὲ πάθος.
Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἀπόδειξις τῆς ἀγάπης καὶ τῆς γνώσεως, ἥτις γεννᾶται ἐκ καθαρᾶς συνειδήσεως•
ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, εἰς ὃν πρέπει ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ ἅγιῳ Πνεύματι νῦν, καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων•
Ἀμήν.

Ἀσκητικά - τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἰσαάκ τοῦ Σύρου