Άγιος Διονύσιος Αεροπαγίτης

»Τέμνῃ κεφαλήν, καὶ τὸ λοιπὸν ὡς μέγα,
»Ἄρας γὰρ αὐτήν, Διονύσιε, τρέχεις.
»Τμηθείς, Διονύσιε, τρίτῃ κεφαλὴν θέας αἴρων.

α΄. Οὗτος ὁ οὐρανομύστης καὶ πάνσοφος Διονύσιος ἐγεννήθη ἀπὸ γονεῖς εὐγενεῖς καὶ ἄρχοντας εἰς τὴν περίφημον πόλιν τῶν Ἀθηνῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἦσαν οἱ ἄνθρωποι πολλὰ εὐλαβεῖς εἰς τὰ εἴδωλα καὶ σοφώτεροι ἀπὸ ὅλας τὰς πόλεις τοῦ καιροῦ ἐκείνου· καὶ ἐκεῖ εὑρίσκοντο τότε πολλοὶ φιλόσοφοι, εἷς ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ συνετώτερος ἦτο καὶ ὁ ϑαυμάσιος Διονύσιος. Ὅς τις ἐκ νεότητος ἐδόθη εἰς τὴν σπουδὴν τῶν γραμμάτων, καὶ ἔμαθεν ὅλας τὰς ἐπιστήμας καλῶς, καὶ ὅλοι εἰς τὴν σοφίαν τὸν ἐθαύμαζον· διότι ἦτον μάλιστα ἐκ φύσεως φρόνιμος· διὰ τὴν ὁποίαν του γνῶσιν καὶ σύνεσιν, καὶ διὰ τὴν εὐγένειαν τοῦ γένους, τὸν ἐψήφισαν πρώτιστον κριτὴν καὶ Δημοκράτην τῆς πόλεως· ὅτι δὲν εἶχον ἕνα ἀρχηγὸν οἱ Ἀθηναῖοι, οὔτε εἰς ἄλλον αὐθέντην ὑπετάσσοντο. Καὶ μὲ τὸ νὰ ἦτο ὁ Διονύσιος εὔγλωττος πολλά εἰς τὴν Ἀττικὴν διάλεκτον, καὶ ρητορικώτατος, ὑπερέβαινεν εἰς τὴν σοφίαν ὅλους τοὺς Ἐπικουρίους καὶ Στωϊκοὺς φιλοσόφους. Διὰ ταῦτα λέγω, ἔτι δέ, καὶ διότι ἦτο ἄνθρωπος δίκαιος καὶ ἐνάρετος, τοῦ ἔδωσαν τὸν πρῶτον τόπον· καὶ ἦτο εἷς ἀπὸ τοὺς ἐννέα βουλευτὰς τοῦ ἐν Ἀθήναις δικαιοτάτου κριτηρίου τοῦ καλουμένου Ἀρείου Πάγου· καὶ ὄντως ἔκρινε τόσον δίκαια, ὅπου ὅλοι τὸν ἐθαύμαζον· διότι οὔτε πλουσίους ἠσχύνετο, οὔτε δῶρα ποσῶς ἐδέχετο· ἀλλὰ τοὺς μὲν αὐθάδεις ἀδικητὰς αὐστηρῶς ἐπαίδευε, τοὺς δὲ πτωχοὺς ἀδικημένους ἐθοήθα ὅσον ἠδύνατο. Εἶχον δὲ τὴν πόλιν διαιρέσει εἰς ἐνορίας, καὶ ὁδούς· καὶ κάθε ὁδὸν ὠνόμαζαν κατὰ τὸν ναὸν ὅπου εἰς ἐκεῖνον ἔκτιζαν· εἰς τὴν ὁδὸν τοῦ Διονυσίου εἶχον ναὸν τοῦ Ἄρεως πολυέξοδον· διὰ τοῦτο ἐπωνόμασαν τὴν ἐνορίαν καὶ ὁδὸν ἐκείνην Ἄρειον Πάγον, ἤγουν ἡ ὁδὸς ὅπου ὑπάγει εἰς τὸν ναὸν τοῦ Ἄρεως, εἰς τὴν ὁποίαν ἐκατοικοῦσαν οἱ Φιλόσοφοι,καὶ ὁ πρῶτος πάντων ὁ Διονύσιος, ὅστις διὰ τὴν αἰτίαν αὐτὴν Ἀρεοπαγίτης ἐλέγετο. Τὸν καιρὸν δὲ ὅπου ἐσταύρωσαν οἱ ἀχάριστοι Ἰουδαῖοι τὸν Κύριον, μὴ ὑποφέρων ὁ ἥλιος νὰ βλέπῃ τὸν Ποιητὴν καὶ Δημιουργὸν αὐτοῦ πάσχοντα, ἀπέκρυψε τὰς ἀκτῖνάς του καὶ ἐσκοτίσθη τὴν μεσημβρίαν· τότε ἔτυχεν εἰς Ἡλιούπολιν χώραν τῆς Αἰγύπτου νέος τὴν ἡλικίαν ὁ πάνσοφος Διονύσιος, ὁμοῦ μὲ ἄλλους σοφοὺς συμπατριώτας του· καὶ βλέποντας τοιαύτην ὑπερφυσικὴν καὶ ϑαυμάσιον ἔκλειψιν, ἐξεπλήττετο λέγων· «Ἢ ὁ Θεὸς τῆς φύσεως πάσχει, ἢ ὁ Κόσμος ὅλος ἀπόλλυται.» Ταῦτα εἶπε, διότι ἡ ἔκλειψις τοῦ Ἡλίου γίνεται ὅταν ἡ Σελήνη εἶναι εἰς τὴν τελευταίαν ἡμέραν της, ἢ εἰς τὰς χη΄, ἢ καὶ χζ΄ σπανίως· ἀλλ᾽ εἰς τὰς ιδ΄, ὅπου ἔγεινε τοῦ Χριστοῦ ἡ σταύρωσις δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ σκοτισθῇ ὁ Ἥλιος πώποτε· δι᾽ αὐτὸ ἐννόησεν ὁ Διονύσιος, ὅτι τὸ πολὺ ἐκεῖνο σκότος ἐσήμαινε μεγάλην ὑπόθεσιν· καὶ ἔγραψε τὴν ἡμέραν καὶ ὥραν καὶ χρόνον, ὅταν συνέβη τοιοῦτον σκότος ἐξαίσιον, καὶ τὸ ἐσυλλογίζετο πάντοτε, ἐκδεχόμενος καὶ ἐπιποθῶν νὰ μάθῃ κανένα καιρὸν τὴν τούτου δήλωσιν καὶ σημείωσιν. Καὶ ὕστερον, ἀφ᾽ οὗ ἔστρεψαν εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ ἦτο πάλιν εἰς τὴν τοῦ Ἀρείου Πάγου ϑέσιν του, κυβερνῶν τὴν πόλιν μὲ δικαιοσύνην ἐπιμελέστατα, ἔφθασεν ἐκεῖ ὁ μέγας Παῦλος, διὰ νὰ κηρύξῃ τὸ σωτήριον Εὐαγγέλιον· ὁ ὁποῖος ἐπάσχησε πολλὰ νὰ τοὺς ἐπιστρέψῃ εἰς τὴν εὐσέβειαν· ὅθεν καθ᾽ ἑκάστην ἐδιαλέγετο εἰς τὰς Συναγωγὰς μὲ τοὺς Φιλοσόφους, λέγων, ὅτι ἔμελλε νὰ ἀναστηθοῦν ἕνα καιρὸν ὅλου τοῦ Κόσμου οἱ ἄνθρωποι, νὰ ἀπολαύσῃ ἕκαστος κατὰ τὰ ἔργα του· οἱ μὲν δίκαιοι, ζωὴν αἰώνιον, οἱ δὲ ἁμαρτωλοί, ἀτελεύτητον κόλασιν. Τινὲς οὖν ἀπὸ τοὺς Φιλοσόφους ἑνέπαιζον αὑτόν, καὶ τὸν ἔλεγον σπερμολόγον καὶ φλύαρον· διότι ἐκήρυττε θεὸν νεώτερον, καὶ νεκρῶν ἐξανάστασιν. Ἄλλοι δὲ πάλιν συνετώτεροι ἔλεγον, ὅτι οἱ λόγοι του ἦσαν εὔλογοι, καὶ ἔπρεπε νὰ συλλογισθοῦν ἡμέρας τινάς, διὰ νὰ τοῦ δώσουν ἀπόκρισιν. Λαβόντες οὖν αὐτὸν παρέστησαν εἰς τὸν Ἄρειον Πάγον εἰς τὸ ἀνώτερον κριτήριον, ὅπου ἐκάθοντο οἱ προεστῶτες τῆς πόλεως· οἵτινες εἶπον πρὸς τὸν Ἀπόστολον· ἔχομεν πόθον πολὺν νὰ ἀκούσωμεν τὴν διδασκαλίαν σου· ἐπειδὴ μᾶς εἶπον, πῶς ἀναγγέλλεις ἀσυνήθη καὶ διδαχὴν νέας ϑρησκείας· ὁ δὲ πάνσοφος Παῦλος ὡς εἷς ἁλιεὺς ἔμπειρος τοὺς ἐσαγήνευσε μὲ γλυκυτάτην διδασκαλίαν, καὶ μὲ τρόπον πολλὰ ἐπιδέξιον, καὶ δὲν τοὺς εἷπεν ἐξ ἀρχῆς πῶς ἦσαν πλανεμένοι καὶ ἄγνωστοι, προσκυνοῦντες ἁναίσθητα εἰδωλα, διὰ νὰ μὴ σκανδαλισθοῦν πῶς τοὺς ἤλεγξεν ὣς ἀνοήτους καὶ ἄφρονας, διότι ἧσαν εἰς ὅλον τὸν Κόσμον εἰς τὴν σοφίαν περίφημοι ἀλλὰ εἶπε ταῦτα μὲ ταπεινὴν λαλιάν, σχῆμα εὔτακτον, καὶ τρόπον εὐάρμοστον. «Ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐγνώρισα πῶς εἶσθε ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους δεισιδαιμιονέστεροι εἰς τὸ σέβας καὶ εὐλαβέστεροι· διότι διερχόμενος εἰς ταύτην τὴν πόλιν σας, καὶ βλέπων τὰ σεβάσματά σας, ηὗρα βωμόν, εἰς τὸν ὁποῖον δὲν ἔχετε κανένα εἴδωλον, ἀλλὰ ταῦτα ἐσημειώσατε · ΤΩι ΑΓΝΩΣΤΩι ΘΕΩι. Αὐτὸν οὖν τὸν ἀληθῆ Θεόν, τὸν ὁποῖον ἀγνοοῦντες εὐσεβεῖτε καὶ σέβεσθε, ἐκεῖνον κηρύττω καὶ σᾶς διαγγέλλω ὅτι αὐτὸς ὅλον τὸν Κόσμον ἐποίησεν ὁρατόν πε καὶ ἀόρατον· ὁ ὁποῖος εἶναι ἀνενδεής, καὶ δὲν χρειάζεται τίποτε ἀπὸ ἡμᾶς· ἀλλ᾽ αὐτὸς μᾶς δίδει τὴν πνοὴν καὶ ζωήν, καὶ ὅλα ὅσα χρειαζόμεθα, ὡς ἐλεήμων καὶ εὔσπλαγχνος· αὐτὸν οὖν τὸν ὄντως ἀληθῆ Θεὸν ἔχῳ πόθον νὰ σᾶς κάμω νὰ ἐννοήσετε, καὶ νὰ τὸν εὑρῆτε ψηλαφήσαντες, ἂν καὶ δὲν εἷναι μακρὰν ἀπὸ ἡμᾶς, ἀλλὰ ἐν αὐτῷ ζῶμεν (καθὼς εἶπεν ἕνας Φιλόσοφος), καὶ δι᾽ αὐτοῦ κινούμεθα, καὶ εἰς αὐτὸν εὑρισκόμεθα. Λοιπὸν ἐπειδὴ εἴμεθα γένος τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι πρέπον νὰ νομίζομεν τὸν χρυσὸν καὶ ἄργυρον, καὶ ἄλλην ὕλην, πῶς εἶναι τῷ θεῷ ὅμοια· ἀλλὰ ἃς μετανοήσωμεν τὰ ἐξ ἀγνοίας ἡμῶν ἀνομήματα νὰ μᾶς συγχωρήσῃ ὡς συμπαθέστατος.» Αὐτοὺς τοὺς ὀλίγους καὶ κάρπιμους λόγους, ὅπου τοὺς εἶπεν ὁ ϑεῖος Ἀπόστολος, ἦτο γεμάτοι μεγάλα μυστήρια, τόσον ὅπου ἔμειναν ἄλαλοι οἱ Φιλόσοφοι, καὶ τὸν ἐθαύμαζον, μὴ ἡξεύροντες νὰ τοῦ δώσουν τινὰ ἀπόκρισιν. Ὁ δὲ σοφώτατος Διονύσιος ἔλαβε τὸν Παῦλον εἰς τὴν οἰκίαν του, καὶ ἐρωτήτας αὐτὸν διὰ τὸν Χριστόν, τοῦ ἐδιηγήθη καταλεπτῶς τὴν ϑείαν οἰκονομίαν ἅπασαν, ἥτοι τὴν σάρκωσιν τοῦ θεοῦ, τὸ πάθος καὶ τὴν Ἀνάστασιν, καὶ τὴν εἰς Οὐρανοὺς Ἀνάληψιν. Ὅταν δὲ ἔλεγε διὰ τὸ σκότος, ὅπου ἔγεινεν εἰς ὅλον τὸν Κόσμον, διὰ τοῦ Χριστοῦ τὴν σταύρωσιν, ἀκούσας αὐτὸν τὸν λόγον ὁ Διονύσιος, ὅπου εἶχε γραμμένην τὴν ἡμέραν, καὶ διὰ νὰ μάθῃ τούτου τὸ αἴτιον, παρετήρησε τὸ ἡμερολόγιόν του, ὅπου τὸ εἶχε γραμμένον, καὶ ἐγνώρισεν ὅτι ἐκεῖνος ἦτο Θεὸς ἀληθέστατος, ἐπειδὴ ἔγεινεν εἰς τὸ πάθος του τοιαύτη ϑαυμάσιος ἔκλειψις. Βεβαιωθεὶς οὖν ὁ σοφὸς Διονύσιος τὴν ἀλήθειαν ἐπίστευσεν εὐθὺς εἰς τὸν Χριστόν, καὶ ἐβαπτίσθη, μὲ ὅλον του τὸν οἶκον, τῷ 50 ἔτει καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐπέστρεψαν βλέποντες ὅτι ὁ προεστὼς αὐτῶν καὶ σοφώτερος ἀπαρνήθη τὰ εἴδωλα. Γνωρίζων ὁ μέγας Παῦλος τί σκεῦος ἦτο ὁ Διονύσιος, καὶ πόσον ἐνάρετος, τὸν ἐχειροτόνησεν Ἀρχιερέα τῆς πόλεως, μὲ τὸν ϑεῖον καὶ ϑαυμαστὸν Ἱερόθεον, ὅστις ἐδίδαξε τὸν Διονύσιον τινὰ ἀπόκρυφα καὶ ϑεῖα Μυστήρια, καθὼς ἀπὸ τὸν μέγαν Παῦλον τὰ ἤκουσε, κατηξιώθη, ὡς αὐτὸς τοῦτο λέγει ὁ ἀοίδιμος, τῆς ἰδίας ἐκείνης χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποίαν εἶχε καὶ ὁ Ἱερόθεος. Ὅθεν, ἐπειδὴ καὶ ὅλον τὸν νοῦν ἀνεβίβασεν ὁ ϑειότατος οὗτος ἱεράρχης εἰς τὰ ἄνω καὶ τὰ οὐράνια, διὰ τοῦτο φιλοσοφεῖ ὁμοῦ καὶ λογογραφεῖ περὶ οὐρανίου ἱεραρχίας τῶν ὑπερκοσμίων Ἀγγέλων, περὶ Ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας, περὶ ϑείων ὀνομάτων, περὶ καταφατικῆς καὶ ἀποφατικῆς θεολογίας, καὶ περὶ ἄλλων πραγμάτων οὐρανίων καὶ μυστηρίων· ὅθεν ἀφῆκε συγγράμματα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας πολλὰ ὑψηλὰ καὶ παράδοξα· ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἂς γράψωμεν ὀλίγον τι εἰς ἐνθύμησιν.

β΄. Ἀφοῦ ἐπῆγα εἰς τὴν Κρήτην (λέγει αὐτὸς ὁ σοφὸς Διονύσιος) μὲ ἐφιλοξένησεν ὁ Ἱερομόναχος Κάρπος, ὅς τις ἦτο τόσον ἐνάρετος ἄνθρωπος καὶ εἰς τὸν νοῦν καθαρώτατος, ὅπου δὲν ἄρχιζε ποτὲ τὴν ϑείαν Λειτουργίαν, ἐὰν δὲν ἔβλεπέ τινα ὀπτασίαν καὶ ὅρασιν πρότερον. Οὗτος ὁ ϑαυμάσιος ἱερεὺς μοῦ ἔλεγεν· ὅτι ἕνας ἄπιστος τὸν ἐπαραπίκρανε διότι ἐχώρησεν ἕνα πιστὸν Χριστιανὸν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ τὸν ἔσυρεν εἰς τὴν ἀθεότητα· ἔχων τοιαύτην αἰτίαν δὲν ἔκαμε πρὸς τὸν Θεὸν εὐχὴν ἀγαθοπρεπῶς νὰ τὸν βοηθήσῃ, νὰ τοὺς ἐπιστρέψῃ καὶ τοὺς δύο μὲ νουθεσίαν καὶ καλωσύνην εἰς τὴν εὐσέβειαν, ἀλλὰ (δὲν ἠξεύρω πῶς) ἔμεινεν ἡ ἔχθρα εἰς τὴν ψυχήν του, καὶ ἐκοιμήθη μὲ τὴν ἀγανάκτισιν κατ’ αὐτῶν ὀργιζόμενος· καὶ ἐγερθεὶς τὸ μεσονύκτιον νὰ ἀναγνώσῃ τοὺς ϑείους ὕμνους, κατὰ τὴν συνήθειαν ὅπου εἶχε τοιοῦτον «καιρὸν νὰ ἐγείρεται, καθὼς ἔστεκεν εἰς τὴν προσευχήν, ἐλυπεῖτο ἀπρεπῶς, καὶ ἐδυσχέραινε λέγων, ὅτι δὲν ἦτο δίκαιον νὰ ζοῦν ἄνδρες ἄθεοι νὰ διαστρέφουσι τὰς ὀρθὰς καὶ ἁγίας ὁδοὺς τοῦ Κυρίου· ταῦτα λέγων, παρεκάλει τὸν θεὸν νὰ στείλῃ ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς κεραυνόν, νὰ τοὺς καύσῃ ἀμφοτέρους ἀνελεήμονα. Τοιαῦτα συλλογιζόμενος, τοῦ ἐφάνη αἴφνης πῶς ἐσείσθη ὅλος ὁ οἶκος ἐκεῖνος, ὅπου ἐστέκετο· ἔπειτα διῃρέθη εἰς δύο, ἀπὸ τὴν στέγην ἕως κάτω εἰς τὰ ϑεμέλια· καὶ φλόγα πυρὸς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἕως ἑαυτοῦ ἐκατέβαινεν· ὁ δὲ οὐρανὸς ἦτον ἀνοιχτός, καὶ ἐπάνω εἰς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐκάθητο, παρίσταντο εἰς σχῆμα ἀνθρώπων ἀναρίθμητοι Ἀγγελοι. Ταῦτα μὲν βλέπων ἄνωθεν ἐθαύμαζε, κύπτων δὲ εἰς τὸ κάτω μέρος, εἶδε σχισμένον τῆς γῆς τὸ ἔδαφος· καὶ εἰς τὸ χάσμα ἐκεῖνο τὸ σκοτεινὸν ἔβλεπε τοὺς ἄνωθεν δύο ἀνθρώπους, ὅπου τοὺς ἐκατηρᾶτο· οἵτινες ἵσταντο εἰς τὸ στόμιον τοῦ χάσματος ἐλεεινοὶ καὶ ὑπότρομοι τόσον ὅπου ἐκινδύνευσαν νὰ ἐγκρημινισθοῦν ἀπὸ τὸν τρόμον τῷν ποδαρίων των· κάτωθεν δὲ τοῦ χάσματος ἐξήρχοντο ὄφεις εἰς τοὺς πόδας αὐτῶν συρόμενοι, καὶ ποτὲ μὲν ἐσφύριζον, ποτὲ δὲ τοὺς ἐκτυποῦσαν μὲ τὰς οὖράς των, καὶ ἔσυραν νὰ τοὺς ρίψουν εἰς τὸν κατήφορον, εἰς τόσον ὅπου ἦσαν εἰς μέγαν κίνδυνον. Ὁ δὲ Κάρπος βλέπων αὐτοὺς ἐλυπεῖτο πῶς δὲν ἔπεσον κάτω τὸ συντομώτερον. Μετὰ ταῦτα ὑψώσας πρὸς τὸ ἄνω μέρος τὰ ὄμματα, βλέπει πάλιν τὸν Οὐρανόν, καὶ τὸν δεσπότην Χριστὸν ὡς τὸ πρότερον· ὅστις ἀνέστη ἀπὸ τὸν Θρόνον του, καὶ ἐκατέθη μὲ τοὺς Ἀγγέλους· οἵτινες ἐθοηθοῦσαν ἐκείνους τοὺς δύο, ἄλλος τὸν ἕνα, καὶ ἄλλος τὸν ἄλλον, καὶ τοὺς ἔδιδαν χέρι, διὰ νὰ μὴ πέσουσιν· ὁ δὲ Ἰησοῦς ἁπλώσας τὴν χεῖρα λέγει πρὸς τὸν Κάρπον· «κροῦε λοιπὸν ἐναντίον μου, ἐπειδὴ δὲν λυπῆσαι τοὺς ἀδελφούς σου, ὅτι ἐγὼ εἶμαι πάλιν ἔτοιμος νὰ πάθω καὶ ἄλλας πολλὰς φοράς, διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων καὶ χαίρομαι εἰς τοῦτο μόνον ἄλλοι νὰ μὴ ἁμαρτήσωσι· πλὴν ἰδὲ καὶ στοχάσου ἐπιμελῶς, ἂν σοῦ ἔρχεται καλὰ νὰ ἀνταλλάξης τὴν μετὰ τοῦ θεοῦ καὶ τῶν ἀγαθῶν καὶ φιλανθρώπων Ἀγγέλων διαγωγήν, μὲ τὴν κατοικίαν τῶν ὄφεων εἰς αὐτὴν τὴν σκοτεινὴν φάραγγα.» Αὐτὸς οὖν ὁ σοφὸς Διονύσιος ἑρμήνευσε τὸν τύπον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς καταστάσεως, καὶ ἄλλας βίβλους ψυχωφελεῖς ἐσύνθεσε- καὶ ἐδήλωσε διὰ τὰς Ταξιαρχίας τῶν Ἀσωμάτων Δυνάμεων, διηγούμενος τοὺς τρόπους καὶ εὐταξίας αὐτῶν, πῶς δοξάζουσι διηνεκῶς, καὶ ἀκαταπαύστως ὑμνολογοῦσι τὸν Κύριον· διὰ τὰς ὁποίας χοροστασίας τῶν Ἀγγέλων ἀφῆκε τόσον ἀκριβὰ καὶ σοφώτατα συγγράμματα, ὅπου ὅσοι ἄλλοι διδάσκαλοι τὰ ἀναγνώσουν ϑαυμάζουν ποῦ ἔμαθεν αὐτὸς τοιαῦτα μυστήρια, καὶ λέγουν, ὅτι ἢ ἀπὸ ϑείαν ἀποκάλυψιν τὰ ἐγνώρισεν, ἢ ὁ μέγας Παῦλος τὰ ἑρμήνευσε τούτου καὶ τοῦ Ἱεροθέου, ἐπειδὴ αὐτὸς μόνος τὰ ἤξευρεν ὅπου ἡρπάγη εἰς τὸν Παράδεισον. Οὗτος ὁ ϑεῖος ϑύτης καὶ ϑῦμα Θεοῦ Διονύσιος, ἀπὸ τὴν πολλὴν ἀγάπην ὅπου εἶχε πρὸς τὸν δεσπότην Χριστόν, ἀκούσας ὅτι ἔζη ἀκόμη σωματικῶς εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ ἡ πανάμωμος Μήτηρ αὑτοῦ καὶ Ἀειπαρθένος Δέσποινα, ὑπῆγε νὰ τὴν ἐπισκεφθῇ· καὶ βλέπων τὴν ϑείαν ϑέαν αὐτῆς καὶ ϑαυμάσιον ὡραιότητα, καὶ τὴν συνοδίαν τῶν ἁγίων Ἀγγέλων ὅπου τὴν ἐφύλαττον, καὶ ἀκούσας ἐκεῖνα· τὰ οὐράνια λόγια ἐξέστη καὶ ἔφριξεν, ὁμολογήσας ὅτι καὶ τὸ εἶδος καὶ οἱ χαρακτῆρές της τὴν ἐμαρτυροῦσαν Θεοῦ Μητέρα κατὰ ἀλήθειαν. Καὶ ἀφ᾽ οὗ ἔμεινεν ἱκανὰς ἡμέρας, καὶ ἐχάρη τὴν παρουσίαν της, καὶ ὠφελήθη πολλὰ ἀπὸ αὐτήν, ὑπῆγεν εἰς διαφόρους χώρας καὶ πόλεις ἀποστολικῶς, κηρύττων τὸ σωτήριον Εὐαγγέλιον· καὶ ἐπιστρέψας εἰς Ἀθήνας τὸ ποίμνιον αὑτοῦ ποιμαίνει καλῶς. Ὅτε δὲ ἡ Κυρία Θεοτόκος ἐκοιμήθη καὶ πρὸς τὸν Υἱὸν αὑτῆς ἐξεδήμησε, τότε καὶ ὁ μέγας οὗτος Διονύσιος παραδόξως ἐπέστη εἰς τὴν αὐτῆς κοίμησιν, ἁρπαγεὶς ἐν νεφέλῃ μετὰ τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων καὶ ϑείων ἱεραρχῶν.

γ΄. Ἔπειτα πάλιν ὑπέστρεψεν εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ, καὶ ἐκυβέρνα τὸν ϑρόνον του, ἐπιστρέφων εἰς τὴν εὐσέβειαν πολλοὺς Ἕλληνας μὲ τὴν διδασκαλίαν, καὶ πολιτείαν αὑτοῦ τὴν ϑαυμάσιον· καὶ εἰς τοὺς τελευταίους χρόνους τοῦ Νέρωνος ὑπῆγεν εἰς τὴν ρώμην, διὰ νὰ ἀποχαιρετήσῃ τὸν διδάσκαλόν του Παῦλον, ὅταν τὸν ἀπεκεφάλισαν καὶ το παρὼν εἰς τὸ μαρτύριον αὐτοῦ, καθὼς τὸ μαρτυρεῖ μόνος του εἰς τὴν ἐπιστολήν, ὅπου γράφει πρὸς τὸν συμμαθητὴν αὐτοῦ καὶ συναπόστολον Τιμόθεον· καὶ μετὰ τὸν ϑάνατον τοῦ ἁγίου Παύλου ἐπέστρεψεν εἰς τὰς Ἀθήνας, ἔπειτα πάλιν μεταβαίνει εἰς ρώμην, ἐξαπλόνων- πανταχοῦ τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα. Ἀνταμώσας δὲ ἐκεῖ τὸν ἅγιον Κλήμεντα τὸν τῆς Ρώμης ἐπίσκοπον, κατὰ παρακίνησιν ἐκείνου ὑπῆγεν εἰς τοὺς δυτικοὺς Γαλάτας, ἦτοι εἰς τοὺς Γάλλους, οὓς ἡ κοινὴ γλῶσσα Φραντσέζους καλεῖ, ὁμοῦ μὲ τοὺς δύο μαθητάς του Ρουστικὸν καὶ Ἐλευθέριον. Ἀφ᾽ οὗ δὲ καὶ ἐκεῖ ἔσπειρε τὸν λόγον τῆς πίστεως, ὑπῆγεν εἰς τὸ Παρίσιον, τὴν νῦν πρωτεύουσαν τῆς Γαλλίας, ἐθαύμασαν τὸ κάλλος αὐτῆς, τὸν πλοῦτον καὶ μεγαλειότητα, τῆς γῆς τὸ εὔκαρπον, τὴν εὐκρασίαν τοῦ ἀέρος, καὶ τὰ λοιπά της ἀξιοθαύματα πράγματα, καὶ ἐξόχως τῶν πολιτῶν τὴν εὐγένειαν. Τότε ὁ πάνσοφος Διονύσιος, κτίσας εἰς ἓν μέρος οἶκον εὐκτήριον καὶ Ἐκκλησίαν μικράν, ἐκεῖ εὑρίσκετο διδάσκων καὶ ἑλκύων εἰς τὴν εὐσέβειαν, κηρύττον τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον καὶ συνοδεύων τὰ ἔργα του μὲ τοὺς λόγους του, ἐφώτιζε τυφλούς, ἰάτρευε κωφοὺς καὶ ἀλάλους, παραλύτους ἀνώρθωνε, νεκροὺς ἀνίστα, καὶ πᾶσαν ἄλλην ἀσθένειαν ἐθεράπευεν· ὅθεν εἰς ὀλίγον καιρὸν ἐφύτευσε πολλὰ δένδρα εὔκαρπα καὶ ἐπλήθυνεν ὁ σπόρος τῆς πίστεως οὐ μόνον ἐκεῖ εἰς τὸ Παρίσιον, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν Ἰσπανίαν καὶ Βρεττανίαν, καὶ εἰς ἄλλους τόπους ἔπεμπε τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ· καὶ τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος ἐπλήθυνε καθημερούσιον ἡ εὐσέβεια, καὶ ἐδαφίζοντες ἐκ ϑεμελίων τὰ εἰδωλεῖα, ἔκτιζαν ἱερὰς Εκκλησίας, εἰς τὰς ὁποίας ὁ πανάγαθος Θεὸς ἐδοζάζετο. Ὁ δὲ πονηρὸς καὶ ἀποστάτης Δαίμων ὠργίζετο κατὰ τοῦ Διονυσίου, βλέπων ὅτι αὐτὸς ἦτον ἡ αἰτία τῆς ἐκείνου καταφρονήσεως· ὅθεν ἐπαρακίνησε τινάς, νὰ διαβάλουν ὡς παραβάτην εἰς τότε βασιλέα Δομετιανόν, τὸν βασιλεύσαντα ἐν ἔτει πβ΄(832) ὅτι ἐκαταφρόνει τοὺς παλαιοὺς ϑεούς, κηρύττων ἕνα νεώτερον, ἐθυμώθη, καὶ ἔστειλεν· ἐπίτροπόν του εἰς Παρίσιον νὰ ἐξετάσῃ διὰ τὸν ἅγιον» καὶ ὅσους ἄλλους εὕρῃ Χριστιανοὺς νὰ τοὺς παιδεύσῃ, ἐὰν δὲν προσκυνήσουν τὰ εἴδωλα· ἔκαμε λοιπὸν ὁ Τύραννος μεγάλην διάλεξιν μὲ τὸν Ἅγιον, ἀποδεικνύων μέ τινας ψευδοσυλλογισμοὺς πῶς πρέπει νὰ προσκυνοῦνται οἱ παλαιοὶ ϑεοί, ὅπου τοὺς ἐπίστευεν ὅλος ὁ Κόσμος, καὶ ὄχι ἕνας νεώτερος καὶ κακοθάνατος, εἰς τὸν ὁποῖον ὀλίγοι πιστεύουσιν. Ὁ δὲ Ἅγιος τοὺς ἀπεκρίθη ἀφόβως λέγων· «μεγάλη σας ἀγνωσίᾳ εἶναι κατὰ ἀλήθειαν, νὰ προσκυνᾶτε λίθους, καὶ ξύλα, καὶ ἄλλας ὕλας ἀναισθήτους, καὶ νὰ λέγετε πῶς ἦσαν ϑεοὶ οἱ πόρνοι καὶ φονεῖς καὶ φιλήδονοι, οἵτινες ἔκαμαν τόσας αἰσχρουργίας, ὅπου αἰσχύνομαι νὰ τὰς ἀναφέρω, νὰ μὴ μολύνω τὰ χείλη μου.» Ἀκούσας λέγων· «ὦ ἀναισχυντία μεγάλη, ὅπου βλέπω εἰς τοῦτον τὸν ἄνθρωπον, τοὺς ϑεοὺς ὑβρίζει, τοὺς βασιλεῖς δὲν ὑποτάσσεται, καὶ τὸν ὄχλον πλανᾷ μὲ μαντείας καὶ πανουργεύματα, λέγων πῶς εἶναι αἱ φαντασίαι του ϑαύματα.» Ταῦτα λέγων ὁ ἄκριτος κριτὴς ἐπρόσταξε νὰ κόψουν τὰς κεφαλὰς καὶ τῶν τριῶν ἁγίων Διονυσίου καὶ τῶν δύω μαθητῶν του ρουστικοῦ καὶ Ἐλευθερίου- οἵτινες ἀκούσαντες τὴν ἀπόφασιν τοῦ ριτοῦ, διὰ νὰ μὴ φανῇ πῶς ἐφοβοῦντο τὸν ϑάνατον, ἐβόησαν ταῦτα ἀγαλλιώμενοι· «ὅσοι προσκυνοῦσι τὰ εἴδωλα, νὰ γείνουν ὅμοιοι τούτων καὶ χείρονες ὡς ἀνόητοι· ἡμεῖς δὲ προσκυνοῦντες θεὸν παντοδύναμον, δυνάμεθα νὰ τελοῦμεν ϑαυμάσια μὲ τὴν χάριν αὐτοῦ καὶ βοήθειαν, καὶ ὄχι μὲ μαγείας, καθὼς μᾶς κατακρίνετε ψευδῶς· ἂς κάμουν καὶ οἱ ἱερεῖς τῶν ἀνοσίων ϑεῶν σας τοιαῦτα ϑαυμάσια, νὰ φωτίσουν τυφλούς, νὰ ἀναστήσουν νεκρούς, καὶ νὰ ϑεραπεύσουν πᾶσαν ἀσθένειαν· ἀλλὰ δὲν δύνανται ὡς ἀνισχύρων καὶ ἀναισθήτων ϑεῶν ὑπηρέται· νὰ πράξουν κανένα καλὸν οἱ ἄφρονες.» Ταῦτα ἐθύμωσαν τοὺς ἀσεβεῖς περισσότερον· καὶ ἁρπάσαντες τοὺς ἁγίους οἱ δήμιοι ἔτρεχαν σπουδαίως εἰς τὸν τόπον τῆς τελειώσεως· καὶ φθάσαντες εἰς ἕνα ὑψηλὸν ὄρος ἔξω τῆς πόλεως, τοὺς ἀπεκεφάλισαν. Ἔγεινε δὲ εἰς τὸν μέγαν Διονύσιον ϑαῦμα γλυκύτατον ὁμοῦ καὶ ἐξαίσιον· ὅταν δηλαδὴ ὁ Ἅγιος ἀπεκεφαλίσθη, λαβὼν τὴν ἁγίαν του κεφαλὴν εἰς χεῖράς του, ἐπεριπάτησεν ἕως δύο μίλια τόπον, καὶ δὲν ἀφῆκεν αὐτήν, ἕως οὗ ἀπήντησεν εἰς τὸν δρόμον μίαν γυναῖκα ἐνάρετον Κατοῦλαν ὀνόματι, καὶ σταθεὶς κατὰ ϑείαν πρόνοιαν, ἀπέθετο αὐτὴν ὡς ἕνα ϑησαυρὸν εἰς τὰς παλάμας ἐκείνης.

^{Saint Denys l' Aeropagite
Ἅγιος Διονύσιος Ἀεροπαγίτης
Πηγή Εικόνας : https://www.institut-de-theologie.fr/But-Origine-et-role.html}

δ΄. Αὐτὴ δὲ ἡ μακαρία γυνὴ ἔλαβε πολλὴν ἀγαλλίασιν, διὰ τὸν πλοῦτον ὅπου τῆς ἦλθεν ἀπὸ ϑείαν οἰκονομίαν καὶ πρόνοιαν, ἥτις ἡγόρασεν ἀπὸ τοὺς δημίους κρυφίως τὰ ἅγια τῶν μαρτύρων λείψανα· διότι ὁ μὲν Τύραννος ἐπρόσταξε νὰ τὰ φάγουσι τὰ ϑηρία· ἡ δὲ εὐγενὴς ἐκείνη γυνὴ ἐπῆρε τὴν νύκτα τοὺς φύλακας, καὶ τοὺς ἔκαμε δεῖπνον πλούσιον, καὶ μεθυσθέντες τῆς ἔδωσαν τὰ ἅγια Λείψανα μὲ ἀργύρια, καὶ τὰ ἐνταφίασεν εἰς τόπον ἔντιμον ἔξω τοῦ Παρισίου τῇ γ΄ Ὀκτωβρίου εἰς τοὺς ἐννενήκοντα ἕξ χρόνους ἀπὸ Χριστοῦ. Ὕστερον δὲ οἱ Χριστιανοὶ ἔκτισαν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον Ἐκκλησίαν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τῶν Ἁγίων, ὅστις ἕως τὴν σήμερον φαίνεται.

Ἀπολυτίκιον, ἦχος δ'. Χρηστότητα ἐκδιδαχϑείς. ·Ἡ τὸ παρὸν φαλλόμενον εἰς ἦχον ἀ. κατὰ τό, «Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας.» 

Τῆς σαγήνης τοῦ Παύλου τὸ πανεύφημον ϑήραμα, τῆς τοῦ Πνεύματος αἴγλης τὸ χρησαυγὲς φωταγώγημα· Θεολογίας τὸν λαμπρὸν ὑφηγήτορα, δι᾽ οὗ τῶν ἄνω ἡ γνῶσις τοῖς γεηροῖς πρυτανεύεται· Διονύσιον τὸν μέγαν, τὸν ἐν Ἀρείῳ Πάγῳ πρῶτον τὸν ὄντως θεὸν εὐσεβήσαντα, τῶν Ἀθηναίων ὁ δῆμος πᾶς φυλαδόν, δεῦτε σὺν πόθῳ ἀνευφημήσωμεν· αὐτὸν γὰρ Πολιοῦχον ὁμοῦ πλουτοῦμεν καὶ Πρόμαχον.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ'. Τῇ ὑπερμάχῳ. 

Τὰς οὐρανίους διαβὰς πύλας ἐν Πνεύματι, μαθητευθεὶς τῷ ὑπὲρ τρεῖς Οὐρανοὺς φθάσαντι, Ἀποστόλῳ Διονύσιε τῶν ἀρρήτων, ἐπλουτίσθης πᾶσαν γνῶσιν, καὶ κατηύγασας, τοὺς ἐν σκότει ἀγνωσίας πρὶν καθεύδονται, διὸ κράζομεν· χαίροις πάτερ παγκόσμιε.

Μεγαλυνάριον τοῦ αὐτοῦ. 

Τὸν οὐρανομύστην καὶ ἀθλητήν, τῶν ὑπερφυῶν· τε μυστηρίων ἕρμηνευτήν, τὸν ϑεῖον φωστῆρα, καὶ λειτουργὸν Κυρίου, τιμήσωμεν ἐκ πόθου νῦν Διονύσιον.