Άγιος Ελευθέριος ο Ιερομάρτυς

Γεννήθηκε στὴ Ρώμη κατὰ τὸν 2ο αι. ἀπὸ πλούσιους γονεῖς. Ὁ πατέρας του ἦταν ὕπατος τῆς Ρώμης. Ἡ μητέρα του Ἀνθία (τῆς Εὐανθίας γόνος, στιχηρό Ἑσπερινοῦ) ἔγινε χριστιανή ἀκούοντας τὸ κήρυγμα ἀπὸ μαθητές τοῦ Ἀπ. Παύλου. Αὐτὴ ἀνέλαβε καὶ τὸ βάρος τῆς ἀνατροφῆς τοῦ μικροῦ Ἐλευθέριου μετὰ τὸ θάνατο τοῦ πατέρα ποὺ συνέβη λίγο καιρό μετὰ τὴ γέννησή του. Ἡ Ἀνθία τοῦ ἔδωσε χριστιανική ἀνατροφή καὶ τὸν συνέδεσε μὲ τὸν ἐπίσκοπο τῆς Ρώμης Ἀνίκητο (155-166). Ὁ ἐπίσκοπος βλέποντας τὴν θερμουργό πίστη καὶ τὴν ἐνάρετη ζωή τοῦ ἐφήβου Ἐλευθερίου τὸν χειροτόνησε διάκονο στὰ 15 του χρόνια. Στὴ ἡλικία τῶν 17 ἐτῶν χειροτόνησε σὲ πρεσβύτερο τὸν ἀφοσιωμένο στὴν ἀποστολή του Ἐλευθέριο καὶ στὴν ἡλικία τῶν 20 ἐτῶν τοῦ ἀνέθεσε τὸν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς περιοχῆς τοῦ Ἱλλυρικοῦ, σημερινῆς Ἀλβανίας μὲ ἔδρα τὴν Αὐλῶνα.

Μὰ χειροτονήθηκε τόσο μικρός; Στὸ ἐρώτημα δίνει ἀπάντηση ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης… Γράφει σὲ ὑποσημείωση τοῦ Συναξαριστοῦ του. « Ἃς μὴ θαυμάζει κανείς ὅτι αὐτὸς ὁ ἅγιος χειροτονήθηκε σὲ ἡλικία ἀντίθετη μὲ τοὺς ἱερούς κανόνες τῆς 6ης Οικ. Συνόδου καὶ τῆς τοπικῆς Συνόδου τῆς Νεοκαισαρείας, οἱ ὁποῖοι ὁρίζουν ὅτι ὁ διάκονος χειροτονεῖται στὴ ἡλικία τῶν 25 χρόνων, ὁ πρεσβύτερος στὰ 30 καὶ ὁ ἐπίσκοπος πάνω ἀπὸ 30. Αὐτὸ ἔγινε γιατὶ ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος ἔζησε πρὶν ἀκόμη γίνουν οἱ παραπάνω κανόνες, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν ἀργότερα». Ἡ χειροτονία τοῦ ἁγίου Ἐλευθερίου, ὅπως γράφει κάποιος βιογράφος του, ἔγινε «κατ’ οἰκονομίαν» Θεοῦ, λόγω τῶν μεγάλων ἀρετῶν καὶ τῆς σοφίας του μὲ τὴν ὁποία προσείλκυε στὸν Χριστὸ τοὺς εἰδωλολάτρες. Ἡ γλυκύτητα τοῦ λόγου του, ποὺ ἐπιβεβαιωνόταν μὲ τὰ πολλὰ θαύματα του, ἔκανε αὐτούς ποὺ βρίσκονταν στὴν πλάνη νὰ ἀσπαστοῦν τὴν χριστιανική ἀλήθεια.

Ὁ ἐχθρὸς ὅμως τῆς σωτηρίας μας διάβολος ἄρχισε τὸν πόλεμο ἐναντίον του. Τότε ὁ διώκτης αὐτοκράτορας Ἀδριανός ἔμαθε τὴ δράση τοῦ ἁγίου στὴν Ἱλλυρία καὶ ἔστειλε ἕνα στρατηγό του, τὸν Φήλικα, νὰ τὸν συλλάβει. Αὐτὸς ξεκίνησε μὲ ἄγριες διαθέσεις. Ἔφτασε στὴν Αὐλῶνα, περικύκλωσε τὸ ναὸ ποὺ βρισκόταν ὁ ἅγιος καὶ μπῆκε μὲ ἀπόφαση νὰ τὸν σύρει ἔξω μὲ τὴ βία. Γοητεύτηκε ὅμως ἀπὸ τὴ διδασκαλία τοῦ ἁγίου. Το ἄγριο βλέμμα του ἡμέρεψε. Ὁ λύκος ἔγινε πρόβατο. Ὁ διώκτης ἔγινε μαθητής. Πίστεψε στὸν Χριστό καὶ βαπτίστηκε. Ὁ στρατηγός Φήλικας ξεχνᾶ τὴν ἐντολή τοῦ αὐτοκράτορα. Ὁ ἅγιος ὅμως Ἐλευθέριος ἀφοῦ τὸν προετοίμασε τὸν διέταξε νὰ ἐκτελέσει τὴ διαταγὴ τοῦ αὐτοκράτορα γιὰ νὰ μὴ « ζημιωθεῖ τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον». Μετὰ ἀπὸ λίγες μέρες ἔφτασαν στὴ Ρώμη καὶ ὁ ἅγιος παρουσιάστηκε στὸν αὐτοκράτορα. Κατὰ τὴ συνήθειά του ὁ διώκτης στὴ ἀρχή κολάκευσε τὸν ἅγιο, τοῦ ὑποσχέθηκε πλοῦτο, δόξα καὶ τιμές καὶ μετὰ τὸν ἀπείλησε μὲ τὰ φοβερὰ μαρτύρια ποὺ θὰ ἀκολουθοῦσαν ἂν δὲν θυσίαζε στοὺς Θεούς. Ὅπως ἦταν φυσικό ὁ ἅγιος παρέμεινε ἀκλόνητος στὴν πίστη καὶ παρουσίασε τὴν ἀνοησία τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας.

Ὁ Ἀδριανός τὸν ὑπέβαλε στὰ παρακάτω βασανιστήρια.

α. Τὸν ἔβαλε σὲ πυρακτωμένο κρεβάτι γιὰ νὰ ψηθεῖ. Ὁ Θεός ὅμως ἔστειλε δροσιὰ στὸν γενναῖο ὁμολογητή καὶ ἀνακούφισε τοὺς πόνους του. Ὅταν διέταξε ὁ αὐτοκράτορας νὰ πάρουν τὸν ἅγιο ἀπὸ τὸ κρεβάτι, νομίζοντας τὸν νεκρό, ὁ ἴδιος σηκώθηκε καὶ ἔψαλλε τὸ «Ὑψώσω σε, ὁ Θεός μου, ὁ βασιλεύς μου καὶ εὐλογήσω τὸ ὄνομα σου…». Ἀνέφερε δὲ στὸν τύραννο ότι ἡ σωτηρία του ἔγινε ἀπὸ τὸν μόνο ἀληθινό Θεό καὶ ὄχι ἀπὸ τοὺς δικούς του ψεύτικους θεούς.

β. Τὸν τοποθέτησε σὲ εἰδικὸ μεγάλο τηγάνι ποὺ εἶχαν γιὰ τὸν βασανισμό τῶν χριστιανῶν. Ἀφοῦ ἔκαψε τὸ λάδι ἔβαλαν τὸν ἅγιο μέσα σ’ αὐτό. Πάλι ὅμως θαυματούργησε ὁ Θεός. Ἔσβησε τὴ φωτιὰ καὶ κρύωσε τὸ λάδι δροσίζοντας μὲ τὴ θεία Χάρη του τὸν ἅγιο.

γ. Μεγάλος λέβητας (καζάνι) μὲ λίπος, κερί καὶ πίσσα. Ἀφοῦ μὲ δυνατή φωτιὰ κόχλαζαν τὰ ὑλικὰ ἔριξαν μέσα τὸν μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἔμεινε ἐντελῶς ἀνέπαφος ἐλέγχοντας τὸν αὐτοκράτορα ὅτι εἷναι σὰν τοὺς λύκους τῆς Ἀραβίας ποὺ καταδιώκουν τὰ ἥμερα πρόβατα τοῦ Χριστοῦ. Τότε πλησίασε τὸν αὐτοκράτορα ὁ ἔπαρχος τῆς Ρώμης Κορέμων, ἄνθρωπος σκληρόκαρδος, πολυμήχανος καὶ εὐφάνταστος στὸ νὰ βρίσκει βασανιστήρια καὶ τοῦ εἶπε ὅτι θὰ πείσει τὸν Ἐλευθέριο νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του. Κατασκεύασε μιὰ κάμινο μὲ μυτερὰ σουβλιὰ γιὰ νὰ ρίξει μέσα τὸν προσευχόμενο ἀθλητὴ τοῦ Χριστοῦ ποὺ παρακαλοῦσε νὰ ἀξιώσει τοὺς διῶκτες του νὰ ἀφήσουν τὸ ψέμα τῆς εἰδωλολατρίας καὶ νὰ γνωρίσουν τὴν ἀλήθεια. Καὶ ὁ Θεός ἄκουσε τὴ δέησή του. Συνέβη καὶ πάλι τὸ θαῦμα τοῦ Χριστοῦ ὅπως προηγουμένως στὸν Φίληκα. Ὁ Κορέμων φωτίστηκε ἀπὸ τὸ Άγιο Πνεῦμα. Πλησίασε τὸν αὐτοκράτορα καὶ τοῦ εἶπε: Τι κακό ἔκανε ὁ Ἐλευθέριος καὶ τὸν καταδίκασες σὲ τόσο σκληρό θάνατο; Ὁ αὐτοκράτορας ἔμεινε ἔκπληκτος καὶ ὀργισμένος διέταξε νὰ βάλουν μέσα στὸ καμίνι μὲ τὰ καρφιὰ τὸν Κορέμωνα, ὁ ὁποῖος φώναξε στὸν ἅγιο νὰ τὸν βοηθήσει μὲ τὴν προσευχή του. Ὁ Κορέμων μπῆκε καὶ βγῆκε μέσα στὸν κλίβανο χωρίς νὰ πάθει τίποτε. Ὁ αὐτοκράτορας βλέποντας τὴν ἧττα τῶν θεῶν του διέταξε ἀμέσως τὸν ἀποκεφαλισμό του. Ἔτσι μὲ λίγο κόπο καὶ σὲ μιὰ στιγμή ὁ ἔπαρχος τῆς Ρώμης κέρδισε τὴν αἰώνια ζωή μὲ τὸ βάπτισμα τοῦ μαρτυρίου.

Μετὰ μπῆκε στὸν πυρακτωμένο κλίβανο ὁ ἱερομάρτυρας Ἐλευθέριος. Πάλι ἡ χάρη καὶ ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ θαυματούργησε. Ἡ φωτιὰ ἔσβησε καὶ τὰ σουβλερὰ καρφιὰ λύγισαν ὥστε νὰ μὴ βλάψουν τὸ σῶμα του. Ὁ λαός ποὺ παρακολουθοῦσε φώναζε δυνατά: «Μέγας ὁ Θεός τῶν χριστιανῶν» ὁ αὐτοκράτορας ὅμως ἔμεινε ψυχικὰ τυφλός.

δ. Ὁ ἅγιος στὴ φυλακή. Ὁ αὐτοκράτορας διέταξε νὰ φυλακιστεῖ ὁ ἅγιος στὶς σκοτεινές φυλακές τῆς Ρώμης γιὰ νὰ πεθάνει ἀπὸ τὴν πείνα. Ἐκεῖ ὁ Θεός ἔστελλε τροφή στὸ ἅγιο μὲ ἕνα περιστέρι.

ε. Δεμένος σὲ ἀτίθασα ἄλογα. Ἀφοῦ δὲν πέθανε στὴ φυλακὴ ἀπὸ πείνα, ὅπως περίμενε ὁ αὐτοκράτορας, ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τὸν δέσουν σὲ δύο ἀτίθασα ἄλογα καὶ νὰ τὰ κεντρίσουν νὰ τρέχουν δυνατὰ ὥστε νὰ κατακοποῦν οἱ σάρκες τοῦ ἁγίου καὶ νὰ πεθάνει. Ἄγγελος Κυρίου ἡμέρεψε τὰ ἄλογα, ἔλυσε τὸν ἅγιο ἀπὸ τὰ δεσμὰ καὶ τὸν ὁδήγησε σὲ ἕνα βουνό στὸ ὁποῖο ἔμεινε προσευχόμενος. Κάθε φορὰ ποὺ ὁ ἅγιος ἔψαλλε δοξολογῶντας καὶ ὑμνῶντας τὸν Κύριο μαζεύονταν τὰ ἀγρίμια τοῦ δάσους καὶ ἔμενα ἀκίνητα καὶ σιωπηλὰ σκύβοντας τὸ κεφάλι τους δείχνοντας τὸ σεβασμό τους.

Στ. Το μαρτυρικό τέλος του. Μερικοί κυνηγοί ποὺ εἶδαν τὸν ἅγιο στὸ βουνό τὸ ἀνέφεραν στὸν αὐτοκράτορα ποὺ ἔστειλε ἕνα στρατιωτικό ἀπόσπασμα νὰ τὸν συλλάβει. Τὰ ἄγρια θηρία ὅρμησαν ἐναντίον τῶν στρατιωτῶν. Ὁ ἅγιος τὰ διέταξε νὰ ἠρεμήσουν καὶ νὰ γυρίσουν στὶς φωλιές τους. Ἀκολούθησε τοὺς στρατιῶτες διδάσκοντάς τους νὰ ἀρνηθοῦν τὴν πλάνη τους. Μερικοί πίστεψαν.

Ὅταν ἔφτασαν στὴ Ρώμη ὁ αὐτοκράτορας εἶχε ἀποφασίσει νὰ δώσει τέλος στὴ ζωὴ τοῦ μάρτυρα. Ἤθελε ὅμως νὰ δώσει καὶ θέαμα στοὺς Ρωμαίους. «Ἄρτος καὶ θεάματα» ἦταν ἡ προσφιλὴς τακτικὴ τῆς τότε ἐποχῆς. Το ἴδιο δὲν γίνεται καὶ σήμερα; Στὴ ἀρένα τῆς τηλεόρασης βλέπουμε νὰ ρίχνονται στὰ σαρκοβόρα θηρία ποὺ βρυχῶνται μὲ μανία καὶ διψοῦν γιὰ ἀνθρώπινο αἷμα καὶ νὰ καταδικάζονται μὲ κατασκευασμένα στοιχεῖα ἀθῶοι ἄνθρωποι γιατὶ πρέπει νὰ προσφερθεῖ «θέαμα». Τὸν «ἄρτον», τὶς παχυλές δηλ. ἀμοιβές, τὶς ἀπολαμβάνει ὄχι ὁ λαός, ἀλλὰ οἱ διάφοροι «δαιμόνιοι» (κατάλληλη λέξη! Κατεχόμενοι ἀπὸ δαιμονικὸ πνεῦμα) δημοσιογράφοι, οἱ ὁποῖοι φυσικὰ ἐκφράζουν τὴ φωνή καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ κυρίου τους. Ὁδήγησαν τὸν ἅγιο Ἐλευθέριο μέσα στὴν ἀρένα (στάδιο) καὶ ἄφησαν στὴν ἀρχή μιὰ πεινασμένη καὶ ἄγρια λέαινα καὶ μετὰ ἕνα λιοντάρι νὰ τὸν κατασπαράξουν. Τὰ θηρία πλησίασαν σὰν ἥμερα ζῶα τὸν ἅγιο καὶ τοῦ φιλοῦσαν τὰ πόδια δείχνοντας τὴν ἀγάπη καὶ τὴν συμπάθεια τους (ἔφραξας στόματα λεόντων, εἰς ἡμερότητα αὐτῶν μεταποιήσας τὴν ἀγριότητα). Βλέποντας ὁ αὐτοκράτορας τὴ συμπεριφορὰ τῶν λιονταριῶν καὶ ἀκούοντας τὴν ἰαχὴ τοῦ πλήθους «Μέγας ὁ Θεός τῶν χριστιανῶν» διέταξε τὸν ἀποκεφαλισμὸ τοῦ ὁμολογητή τῆς πίστεως μέσα στὴν ἀρένα. Με τὴν ἀποκοπή τῆς κεφαλῆς ἔβαψε ὁ ἅγιος τὴν ἀρχιερατική του στολή μὲ τὸ αἷμα τοῦ μαρτυρίου. «Της ἱεραρχίας τὴν στολήν ἐφοίνιξας (ἔκανες κόκκινη) ταῖς ροαῖς τῶν αἱμάτων σου» ὅπως ψάλλουμε στὸ δοξαστικό τοῦ Ἑσπερινοῦ. Ὁ σοφός Ἐλευθέριος κοσμημένος μὲ τὸ ἱερατικό ἔνδυμα (ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος) ποὺ ἔσταζε ἀπὸ τὸ ποτάμι τῶν αἱμάτων του (καὶ αἱμάτων τοῖς ρείθροις ἐπισταζόμενος) ἔτρεξε εὐτυχισμένος στὸν Δεσπότη Χριστό (τῷ Δεσπότῃ σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες). Ὁ Ἐλευθέριος ὡς ἀδούλωτος στὸ νοῦ, ἐνῶ ἔβλεπε τὰ σπαθιὰ δὲν ὑποδουλωνόταν στὴν πλάνη (Ἐλευθέριος, ὡς ἀδουλόνους φύσει, σπάθας θεωρῶν, οὐκ ἐδουλοῦτο πλάνη) ὅπως λέει τὸ δίστιχο τοῦ συναξαρίου. Τὴ σκηνή τοῦ μαρτυρίου παρακολουθοῦσε ἡ μητέρα του Ἀνθία. Ἔτρεξε τότε καὶ ἀγκάλιασε τὸ ἄψυχο σῶμα τοῦ μάρτυρα καὶ τὸ καταφιλοῦσε, «ἠσπάζετο τὸ γλυκὺ τέκνον, ἡ καλῶς γεννησαμένη καὶ θρεψαμένη». Ἐκείνη τὴ στιγμή οἱ ἄσπλαχνοι δήμιοι τὴν ἀποκεφάλισαν καὶ ἔτσι τὴν ὁδήγησαν « εἰς οὐρανίους θαλάμους» μαζὶ μὲ τὸν υἱό της.

Στὴ Ἑλλάδα ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος θεωρεῖται βοηθός τῶν ἐγκύων γυναικῶν. Τοὺς δίνει «καλὴ λευτεριά». Πολλές γυναῖκες ἐπικαλοῦνται τὴ βοήθεια του καὶ ἀκουμποῦν τὸ εἰκονισματάκι τοῦ ἁγίου πάνω τους. Ἡ ἀντίληψη αὐτή ἀναφέρεται καὶ σ’ ἕνα προσόμοιο στιχηρὸ τῆς ἑορτῆς. « Τῶν ἐπιτόκων γυναίων Πάτερ κηδόμενος, ἐλευθερίαν δίδως, τῷ ναῷ σου φοιτώσαις…» Δηλ. Φροντίζεις Πάτερ τὶς ἔγκυες γυναῖκες ποὺ καταφεύγουν στὸ ναό σου δίνοντας του ἐλευθερία…

Σήμερα μαζί μὲ τὸν ἅγιο Ἐλευθέριο γιορτάζουν καὶ ἡ μητέρα του Ἀνθία, ὁ ἅγιος Κορέμων ἀλλὰ καὶ οἱ δύο δήμιοι ποὺ τὸν ἀποκεφάλισαν καὶ ἀποκεφαλίστηκαν γιατὶ πίστεψαν στὸν Χριστό.

Ταῖς τῶν σῶν ἁγίων πρεσβείαις Χριστέ ὁ Θεός ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α'. Τὸν συνάναρχον...

Ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, καὶ αἱμάτων τοῖς ρείθροις ἐπισταζόμενος, τῷ Δεσπότη σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες, Ἐλευθέριε σοφέ, καθαιρέτα τοῦ Σατάν, διὸ μὴ παύση πρεσβεύων, ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων, τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν.

^{Πηγή: http://vatopaidi.wordpress.com/}