Άγιος Νικόλαος ο Πλανάς

Ὁ ἀοίδιμος καὶ, μακαριστὸς ἱερεὺς Νικόλαος Πλανᾶς -ὁ μετὰ τῶν ἁγίων ἤδη συναριθμούμενος- ἐγεννήθη ἐν τῇ εὐάνδρῳ νήσῳ τῶν Κυκλάδων Νάξω, ἐν ἔτει σωτηρίῳ, αωνα' (1851), ἐκ πατρός Ιωάννου καὶ, μητρός Αύγουστίνης, τὸ γένος Μελισσουργοῦ. Οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς τοῦ ἐκ κοιλίας μητρὸς ἡγιασμένου Νικολάου ἐξέθρεψαν αὐτὸν ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου. Παιδιόθεν δὲ οὗτος «προέκοπτε σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι παρὰ Θεῷ καὶ ἀνθρώποις» ^{(Λουκ. β' 52)}.

Ἐνωρίτατα διεφάνη ἡ ἔφεσις τοῦ παιδίου πρὸς τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερά. Ἔφερε τὰ παιδικά βήματά του εἰς τὰ «ἀγαπητὰ σκηνώματα τοῦ Κυρίου τῶν Δυνάμεων» ^{(Ψαλ. 83, 1)}. Ἐκίνει τούς πόδας του πρὸς τὸ Ἅγιον Βῆμα, νὰ ὑπηρετῇ τὸν ἱερέα πάππον του Γεώργιον Μελισσουργὸν ἱερουργοῦντα. Ἔτεινε τὰς ἀκοάς του, ἵνα εἰσδέχωνται τὰ ἱερὰ λόγια τῶν εὐχῶν καὶ, τῶν ὕμνων. Ηὐτρέπιζε τὴν γλῶσσάν του, ἵνα ψελλίζῃ καὶ ὑποψάλλῃ ψαλμοὺς καὶ τροπάρια, «ᾄδων καὶ ψάλλων ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ τῷ Κυρίῳ», καὶ ἐθίζεται άπό τῆς πρώτης νεότητος «λαλῶν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς» ^{(Ἐφεσ. ε' 19)}.

Προωρισμένος δὲ ἄνωθεν εἰς λειτουργίαν τοῦ ἁγίου θυσιαστηρίου, παρεκινεῖτο ἐκ τρυφερᾶς ἡλικίας νὰ ὑποδύεται κατ' οἶκον ρόλον καὶ λειτουργήματα ἱερατικά, δι' αὐτοσχεδίων μέσων καὶ σκευῶν καὶ ὑποτυπώδους λειτουργικῆς ἀμφιέσεως, θυμιῶν καὶ ἀναπαριστῶν μιμητικῶς τὰ τελούμενα ἐν τῷ ναῷ, ὑπὸ τὴν σιωπηλὴν παρακολούθησιν καὶ θαυμασμὸν τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος. Πολλοὶ δὲ ἦσαν καὶ οἱ ἐκ τοῦ εὐρυτέρου κύκλου τῆς Χώρας (πρωτευούσης) τῆς Νάξου διαποροῦντες «τί ἄρα τὸ παιδίον τοῦτο ἔσται; Καὶ χείρ Κυρίου ἦν μετ' αὐτοῦ» ^{(Λουκ. α' 66)}.

Προϊούσης δὲ τῆς ήλικίας αὐτοῦ ὁ νεαρός Νικόλαος μετεῖχεν ἀδιαλείπτως τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καὶ τῆς καθόλου λειτουργικῆς καὶ μυστηριακῆς ζωῆς τῆς ἁγίας ἡμῶν Ἐκκλησίας. Καὶ «οὐκ ἀφίστατο ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ νηστείαις καὶ δεήσεσι λατρεύων νύκτα καὶ ἡμέραν» ^{(Λουκ. β' 37)} ὁ ἐπίδοξος οὗτος ἐραστὴς τῶν οὐρανίων χαρισμάτων, νηστείας, ἁγρυπνίας, προσευχῆς, καὶ, «ζηλωτὴς καλῶν ἔργων» ^{(Τίτ. β' 14)}.

Ἦτο ἑπόμενον αἱ θαυμασταὶ αὗται ἀπαρχαὶ νὰ ἔχωσιν ἀνάλογον συνέχειαν. Ὅταν δὲ ὁ Νικόλαος ἀπωρφανίσθη ἐκ πατρός, νεώτατος δ' αὐτὸς εὑρέθη προστάτης χήρας μητρὸς καὶ νεωτέρας ἀδελφῆς, ἡ οἰκονομία τοῦ Θεοῦ μετεφύτευσε σύντρεις εἰς Ἀθήνας, ἵνα εὕρωσι πόρον ζωῆς, ἐφ' ὅσον μάλιστα ἐξ ἀντιξόων περιστάσεων ἀπεστερήθησαν μετ' οὐ πολὺ καὶ τῶν περιουσιακῶν αὐτῶν στοιχείων. Δὲν ἐβράδυνε δὲ νὰ δείξῃ ὁ Κύριος ὅτι διὰ τὸν ἀφωσιωμένον δοῦλόν Του Νικόλαον «θύρα ἀνέωγε μεγάλη καὶ ἐνεργής», ἔστω καὶ ἄν ὑπῆρξαν «καὶ ἀντικείμενοι πολλοί» ^{(Α' Κορ. ις' 9)}.

Ἡ θύρα τῆς Ἐκκλησίας ἦτο ἀνοικτὴ δι' αὐτόν. Καὶ παρὰ τὴν ἔλλειψιν μορφωτικῶν προσόντων, ἡ διαλάμπουσα ἀρετή του καί, πρὸ πάντων, «ἡ θεία χάρις ἡ τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα» ὑπερεκάλυψε πάσας τὰς ἐλλείψεις του, καὶ τινα φυσικὰ μειονεκτήματα (φωνῆς καὶ ἀρθρώσεως), καὶ ἀπέδειξε τοῦτον εὔθετον καὶ εὔχρηστον «εἰς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ... θύρας ἀνεωγμένης ἐν Κυρίῳ» δι' αὐτόν ^{(Β' Κορ. β' 12)}.

Ὁ ἴδιος ἀφιέρωσεν ἔκτοτε, νεαρώτατος, ἑαυτόν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τήν Ἐκκλησίαν. Νυμφευθεὶς ἐχήρευσε προώρως, εὐθὺς μετὰ τὴν ἀπόκτησιν τοῦ πρώτου καὶ μόνου τέκνου του (Ἰωάννου), θανούσης κατὰ τὸν τοκετὸν τῆς μητρός.

Χειροτονηθεὶς δὲ ἱερεὺς διετέλεσεν ἐφημέριος ἐν Ἀθήναις ἐπὶ πεντηκονταετίαν περίπου (1884 - 1932), εἰς τοὺς ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καὶ τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, παρὰ τὸν Ἰλισσὸν ποταμόν. Καὶ διεκρίθη ὡς ὁ λειτουργικώτερος ἱερεύς, ἄνθρωπος προσευχῆς, οὗτινος ἡ ζωὴ ὑπῆρξε συνεχὴς διακονία τοῦ θυσιαστηρίου. Ἀληθὴς μύστης τῆς χάριτος, μετέδιδε ταύτην εἰς τοὺς πιστοὺς ἔργῳ καὶ λόγῳ, κατὰ πλήρη ἐφαρμογὴν τοῦ ἀποστολικοῦ παραγγέλματος· «τὸν κοπιῶντα γεωργόν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν» ^{(Β' Τιμ. β' 6)}.

«Ἀπὸ φυλακῆς πρωΐας μέχρι νυκτός» διατρίβει εἰς τὸν ναόν. « Ἐπιποθεῖ καὶ ἐκλείπει ἡ ψυχή του εις τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου» ^{(Ψαλμ. 83, 3)}. «Ἀφιλάργυρος τὸν τρόπον» ^{(Ἑβρ. ιγ' 5)}. Καὶ «πλήρης ἀγαθῶν ἔργων καὶ ἐλεημοσυνῶν ὧν ἐποίει» ^{(Πράξ. θ' 36)}. Λιτοδίαιτος εἰς τὸ ἔπακρον. Ἠρκεῖτο εἰς τεμάχιον ἄρτου καὶ ὁλίγα χόρτα, ἅτινα συνέλεγεν ὁ ἴδιος· ἐνίοτε δὲ καὶ, εἰς ὁλίγον γάλα προσφερόμενον εἰς αὐτὸν ὑπὸ ποιμένων τῆς ἐρημικῆς τότε περιοχῆς τῆς ἐνορίας του.

Ὁνομασταὶ καὶ ἀλησμόνητοι παρέμειναν αἱ ἁγρυπνίαι τὰς ὁποίας ἐτέλει εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τοῦ ἁγίου Ἐλισσαίου ἐν Ἀθήναις. Ἐνδεικτικὴ δὲ τοῦ ἐνθέου ζήλου του ἦτο ἡ κατάνυξις αὐτοῦ ἐν ταῖς ἱερουργίαις, ἡ αἴσθησις τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ, «ἐπιγινωσκομένη» ἐκδήλως ὑπό τοῦ λαοῦ, καὶ ἡ μεταδιδομένη γαλήνη καὶ ὁ μετεωρισμός τοῦ ἐκκλησιάσματος πρὸς τὸν οὐρανόν, ὁ προκαλούμενος ὑπ' αὐτοῦ. Ἀναφέρονται καὶ μαρτυρίαι παιδίων, ὅτι τὸν ἔβλεπον μετάρσιον, μὴ πατοῦντα ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ὥρᾳ Θείας Λειτουργίας. Μαρτυρίαι δὲ περιφανῶν λογίων (Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη καὶ Ἀλεξάνδρου Μωραϊτίδου) «συναγωνιζομένων αὐτῷ ἐν ταῖς προσευχαῖς πρὸς τὸν Θεόν» ^{(Ρωμ. ιε' 30)} καὶ ψαλλόντων ἐν ταῖς ἁγρυπνίαις εἰς τὸν ναόν τοῦ ἁγίου Ἐλισσαίου, ἐξαίρουν τὴν σπανίαν καὶ ἁγίαν ἱερατικήν αὐτοῦ προσωπικότητα.

Εἱς ὥριμον γῆρας, καμφθεὶς ὑπὸ τὸ βάρος τῶν ὑπερογδοήκοντα ἐργωδῶν καὶ πολυμόχθων ἐτῶν τῆς ἡλικίας του, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ, «ἵνα ἀναπαύσηται ἐκ τῶν κόπων αὐτοῦ· τὰ δὲ ἔργα αὐτοῦ ἀκολουθεῖ μετ' αὐτοῦ» ^{(Ἀποκ. ιδ' 13)}.

Ἡ κοίμησίς του († 2 Μαρτίου 1932) ἐσήμανε συναγερμόν λαοῦ (ὄχι δὲ μόνον τῶν πνευματικῶν αὐτοῦ τέκνων) εἰς πάνδημον ἐκδήλωσιν βαθυτάτου σεβασμοῦ καὶ ὁμολογίας καὶ διακηρύξεως τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ.

Ἐπί τῇ φερομένῃ δὲ φήμῃ τῆς ἁγιότητος αὐτοῦ -ἐν ζωῇ ἔτι διατελοῦντος καὶ τῇ ἑδραιώσει, μεταθανατίως, τῆς πεποιθήσεως τοῦ λαοῦ περί τῆς ἁγίας βιοτῆς καὶ τῶν θεοφιλῶν ἔργων τοῦ ἀοιδίμου ἱερέως Νικολάου Πλανᾶ, καὶ τῆς ὁσίας τελευτῆς αὐτοῦ, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καὶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἔκρινον καὶ ἀπεφάνθησαν ὅτι τυγχάνει ἤδη «κατηριθμημένος» μετὰ τῶν τῷ Θεῷ εύαρεστησάντων ἁγίων.

«Τὸν ἀγῶνα τὸν καλόν ἠγώνισται· τὸν δρόμον τετέλεκε· τὴν πίστιν τετήρηκε· λοιπὸν ἀπόκειται αὐτῷ ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὅν ἀποδώσει αὐτῷ ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής» ^{(Β' Τιμ. δ' 8)}.

(† ὁ Π. Ν.)